Τάο Τε Τσινγκ

Ένας αρχαίος κινέζος σοφός μας δείχνει το δρόμο να γνωρίσουμε και να δεχτούμε τον εαυτό μας, να νιώσουμε τους ρυθμούς της φύσης και να γίνουμε ένα με το σύμπαν, να μη φοβόμαστε το θάνατο και να περάσουμε τις μέρες μας ειρηνικά, απλά, ευτυχισμένα. Μας χαρίζει έτσι ένα ανεκτίμητο εγχειρίδιο για την τέχνη της ζωής.





ΚΡΙΤΙΚΗ



- Τι είναι το Τάο; ρωτά ο Τσάο Τσε.

- Το Τάο είναι η πρωταρχική σου συνείδηση, αποκρίνεται ο δάσκαλος Ναν Τσουάν.

- Και πώς μπορώ να το πλησιάσω;

- Οσο πασχίζεις να το πλησιάσεις τόσο ξεμακραίνει από σένα.

- Αν όμως δεν το πλησιάσω, πώς θα μπορέσω να το καταλάβω;

- Το Τάο, καταλήγει ο δάσκαλος, δεν έχει να κάνει με την κατανόηση ή τη μη κατανόηση. Η κατανόηση είναι πλάνη, η μη κατανόηση είναι αδιαφορία. Οταν όμως αγγίξεις το άπιαστο Τάο, είναι σαν να βρέθηκες ξαφνικά σε ένα χώρο μακάριο και αμόλυντο. Πώς γίνεται να χωρά εκεί μέσα το ναι ή το όχι σου;

Αυτός ο διάλογος μεταξύ δύο ταοϊστών, δασκάλου και μαθητή, μας φέρνει κοντά στη βαθύτερη ουσία του Τάο Τε Τσινγκ, του Ιερού Βιβλίου του Τάο και του Τε, που πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια έγραψε ο κινέζος σοφός του 6ου αι. π.Χ. Λάο Τσε, θέλοντας να διδάξει στους συγκαιρινούς του πώς να περάσουν τη ζωή τους με χαρά, απλότητα και ειρήνη. Μεταφρασμένο ξανά στη γλώσσα μας, με μια εξαιρετικά διαφωτιστική εισαγωγή των μεταφραστών, αυτό το παράξενο αλλά και τόσο επίκαιρο βιβλίο μάς επιτρέπει να αντλήσουμε διδάγματα και να εφαρμόσουμε τις παραινέσεις του και στη δική μας ζωή, την παραδομένη στον εγωτισμό, στο άγχος, στο κυνήγι της φήμης και των υλικών αγαθών.

«Μην ξεχνάς» λέει ο Λάο Τσε στον Κομφούκιο στη διάρκεια της περίφημης συνάντησής τους που μνημονεύουν οι μαθητές του τελευταίου. «Οπως ο άνεμος φυσάει όπου κι όποτε θέλει, έτσι και η ευτυχία θα εμφανιστεί από μόνη της όποτε εκείνη το θελήσει. Να είσαι φυσικός, άσε τον άνεμο να σε πάει όπου θέλει». Ο Κομφούκιος τόσο εντυπωσιάστηκε απο τη μορφή και το πνεύμα του σεβάσμιου γέροντα που διηγήθηκε τη συνάντησή τους με τα παρακάτω λόγια: «Τα πουλιά πετούν, τα ψάρια κολυμπούν, τα αγρίμια τρέχουν. Ο,τι τρέχει πέφτει στο δόκανο, ό,τι κολυμπά πιάνεται στο δίχτυ, ό,τι πετά το πετυχαίνει η σαΐτα. Να όμως τώρα που εμφανίζεται ο Δράκοντας. Δεν ξέρω πώς καλπάζει στον άνεμο ή πώς σκαρφαλώνει στον ουρανό. Ξέρω μόνο πως σήμερα είδα τον Λάο Τσε και μπορώ να πω ότι είδα τον Δράκοντα».

Σύμφωνα με το Βού Βέι, τη βασική αρχή του πανθεϊστικού Τάο Τε Τσινγκ, η μη δράση είναι ο μόνος τρόπος να ζήσει ο άνθρωπος και να κατανοήσει τη φύση κάθε πράγματος. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι το Τάο κηρύσσει την απόλυτη αδράνεια. Βου Βέι στη γλώσσα του Τάο σημαίνει δεν σπρώχνω τα πράγματα, δεν βιάζω τις εξελίξεις, πηγαίνω με το ρεύμα. Ενα ρεύμα που, αν κανείς αφεθεί σε αυτό, θα τον πάει παντού και αν του εναντιωθεί θα τον εκμηδενίσει. Η συνταγή είναι απλή: αφήστε κάθε πράγμα να κάνει αυτό που πρέπει σύμφωνα με τη φύση του, με άλλα λόγια μην επεμβαίνετε στους ρυθμούς της Φύσης, επιτρέψτε της να εκπληρώσει την αποστολή της. Το Τάο, λοιπόν, έχει εφαρμογή τόσο στη ζωή του ατόμου (μακροζωία, πνευματικότητα) όσο και στην κοινωνία των πολιτών (εξασφάλιση ελευθερίας, ευημερίας και ειρήνης για όλους τους ανθρώπους). Στον πυρήνα του Τάο συναντάμε ένα πυκνό πλέγμα αφορισμών διατυπωμένων με λυρικό τρόπο - πολλοί μελετητές το θεωρούν το βαθύτερο και ωραιότερο έργο της κινεζικής λογοτεχνίας: Γνωρίστε τον εαυτό σας, μάθετε να αντιλαμβάνεστε τον κόσμο γύρω σας, συνειδητοποιήστε τις εντυπώσεις χωρίς παρεμβολή της σκέψης ή της επιθυμίας, μην εμπιστεύεστε τις ιδεολογίες, αλλιώς η έμπνευσή σας θα στερέψει. Και ακόμη: Καλλιεργήστε τη διαίσθησή σας ώστε με αυτήν και μόνο με αυτήν να πορευθείτε στη ζωή, μη μεταχειρίζεστε βία, μάθετε να πετυχαίνετε τον στόχο σας με όσο γίνεται λιγότερα μέσα και τη μικρότερη σπατάλη ενέργειας, αφήστε τον κόσμο να ακολουθήσει τη φυσική του πορεία και μην τον μολύνετε με την παρατήρηση και τη δράση σας, καλλιεργήστε την απλότητα και μη θυσιάζετε την αθωότητά σας, μην αφήνετε τη γνώση να σας αποπροσανατολίζει, προσηλωθείτε στην ουσία της ενότητας ανάμεσα στον εαυτό σας και στο Σύμπαν.

Η εκλεκτική συγγένειά του με πολλά δόγματα του Ηράκλειτου, των Στωικών και των Επικούρειων είναι αναντίρρητη.



ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ

Το ΒΗΜΑ, 23/12/2007