Το δάκρυ του Χριστού

Μέσα από τις περιπέτειες μιας ασυνήθιστης γυναίκας, Ελληνίδας από τη "Magna Grecia" (Μεγάλη Ελλάδα) του 1850, θίγονται σπουδαία θέματα όπως οι πρωταρχικές θεμελιώδεις σχέσεις μας με τους γονείς και το Θεό, η υποκρισία της κοινωνίας και της Εκκλησίας, ο θυμός, το μίσος και η εκδίκηση, η αγάπη και ο έρωτας, οι πολύ προσωπικές μας σχέσεις και η συγχώρεση ως στάση ζωής και ανάγκη για ειρήνη. Η ηρωίδα του μυθιστορήματος, ένας ορκισμένος εχθρός του εαυτού της, παντρεμένη με τον επιχειρηματία-οινοπαραγωγό Άγγελου Ρούγιου, έχει περάσει μιαν εφηβεία τραυματισμένη, μια νιότη σπαταλημένη και μιαν ωριμότητα πονεμένη. Τώρα, ανίκανη να ονειρευτεί, έρχεται, επιτέλους, αντιμέτωπη με τους δαίμονες που πενήντα χρόνια μεγαλώνει μέσα της και ξεκινάει ένα οδυνηρό οδοιπορικό προς την αυτογνωσία.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Μετά την ιχνηλασία του Ελληνισμού της Διασποράς σε σπουδαία ευρωπαϊκά κέντρα του 19ου αιώνα στην οποία αποδύθηκε με το πρώτο της μυθιστόρημα Οι κόρες του νερού (εκδόσεις Καστανιώτη, 2002), η συγγραφέας Φιλομήλα Λαπατά έρχεται με το δεύτερο, από τις ίδιες εκδόσεις, το Lacryma Christi, το δάκρυ του Χριστού, να αναζητήσει το ελληνικό κύτταρο, αυτή τη φορά στη Σαρδηνία και στη Σικελία του ίδιου αιώνα. Με αφηγηματικό όχημα την αγωνιώδη προσπάθεια της Λάκρυμα Κρίστι, μιας ασυνήθιστης γυναίκας του 1850, να βάλει σε τάξη το εσωτερικό της χάος, η συγγραφέας στο μυθιστόρημα αυτό θίγει θέματα, όπως οι σχέσεις με τους γονείς και τον Θεό, ο φαρισαϊσμός της Καθολικής Εκκλησίας, η υπερβατικότητα του έρωτα, η αναπόδραστη ανάγκη για αγάπη, η μεγαλοσύνη της συγχώρεσης, εικονογραφώντας τα παράλληλα με χρώματα και αρώματα της Σαρδηνίας, της Σικελίας, της Μεγάλης Ελλάδας.

H ηρωίδα του μυθιστορήματος με το περίεργο όνομα Λάκρυμα Κρίστι, που στα λατινικά σημαίνει «το δάκρυ του Χριστού», γεννημένη στη Σαρδηνία, από προγόνους Ελληνες, με τόπο διαμονής το Κάλιαρι, συνειδητοποιεί στα πενήντα της χρόνια τη σπατάλη του βίου της στην άρνηση, στον θυμό, στο μίσος, στην απόρριψη, στην εκδίκηση και σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της συναισθηματικής της αναπηρίας ρίχνει τον αναδρομικό φανό της στο παρελθόν για να ανακουφίσει τους δαίμονές της και να πορευθεί «εν ειρήνη». H Λάκρυμα, μια αιρετικά ατίθαση, αιχμηρά σκεπτόμενη και δυναμικά διεκδικητική γυναίκα, βίωσε από πολύ μικρή μέσα στην οικογένεια την αμφισβήτηση, την απόρριψη και την ενοχή. H ενοχή για το ότι δεν γεννήθηκε φυσιογνωμικά ακόλουθη με τις ελληνικές ρίζες της και ψυχοδιανοητικά συμβατή με την τάξη της και το πρωτόκολλο θα την καταδιώκει για όλη σχεδόν τη ζωή της. Θα κατοικεί στο γεμάτο επίκριση και αποδοκιμασία βλέμμα του πατέρα της, στην άδεια αγκαλιά και στο τσιγκούνικο χάδι της μητέρας της, στον εκκωφαντικό ψίθυρο των παρατρεχάμενων του σπιτιού «maledetta», δηλαδή κακορίζικη.

H παιδική της αθωότητα θα στραγγαλιστεί από την αμαρτωλή «εξομολόγηση» του απεσταλμένου του Θεού και τη φαρισαϊκή ηθική της οικογένειας και της τάξης της, που εξόριζε την αλήθεια των αισθημάτων και δόξαζε τη συμβατικότητα της συμπεριφοράς. H ανεξάρτητη, δυναμική και ατίθαση Λάκρυμα αγωνίζεται να διασώσει τη διαφορετικότητά της από τη «συνωμοσία του καθήκοντος» που επιβάλλουν οι κοινωνικοί ρόλοι, με τη συμπαράσταση της φιλελεύθερης και προοδευτικής ελληνίδας γιαγιάς της, της πληθωρικής και ηδονίστριας παραμάνας της και της αλαφροΐσκιωτης και ονειροπαρμένης θείας της που ανακουφίζουν κάπως την άχρωμη, άγευστη και δανεική ζωή της.

Ο έρωτας με τις ιαματικές του ιδιότητες στην περίπτωσή της έχει παραπάνω δόση και από φάρμακο γίνεται φαρμάκι. Ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του Αγγελου Ρούγιου, μεγαλοοινοπαραγωγού της Σαρδηνίας, τον οποίο ερωτεύεται και παντρεύεται στα δεκαοκτώ της, αλλά η έγγαμη ζωή της βαρύνεται από τη σκιά του αξεπέραστου πατρικού προτύπου, της οικογενειακής επιβολής του γάμου και του φαντάσματος μιας ανεπίδοτης αγάπης, προικιό από την εμπειρία της ως θύματος βεντέτας στη Σικελία, πατρώα γη της γιαγιάς της. H ηρωίδα, έχοντας περάσει μιαν εφηβεία τραυματισμένη, μια νιότη σπαταλημένη και μιαν ωριμότητα πονεμένη, καταφέρνει μέσα από μια επώδυνη ενδοσκόπηση να αποπληρώσει τα χρέη του παρελθόντος, να συμβιβαστεί με το ότι δεν υπήρξε ιδανική κόρη και σύζυγος και δεν γέννησε γιους αλλά επτά κόρες - μαύρες κατσαρίδες -, να συναισθανθεί με αγάπη τον πατέρα και τη μητέρα της, να επαναβαπτιστεί με επίγνωση στην πίστη της, να αθωώσει και να ξαναερωτευτεί τον άνδρα της. Να συγχωρήσει!

H συγγραφέας κατορθώνει με αφηγηματικό άξονα τη ζωή της Λάκρυμα Κρίστι να φιλοτεχνήσει ένα πολύπτυχο μιας εποχής και ενός τόπου, αποδίδοντας την ψυχολογική περιπέτεια της ηρωίδας και των δορυφορικών προσώπων, με βαθιά συνείδηση των ιστορουμένων κοινωνικών συνθηκών την κοινωνία της Σαρδηνίας με το ελληνικό ίχνος της, στο λυκόφως του 19ου αιώνα. H συγγραφέας εναλλάσσει την τριτοπρόσωπη με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση για να εξασφαλίσει με τη δεύτερη εξομολογητικό τόνο και αμεσότητα και να υπογραμμίσει τη δραματική διάσταση, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τη συναισθηματική υπερχείλιση και τη διολίσθηση στον μελοδραματισμό. H ολοκλήρωση της ανάγνωσης του δεύτερου μυθιστορήματος της κυρίας Λαπατά, Lacryma Christi, το δάκρυ του Χριστού, αυτής της ψυχαναλυτικών αποχρώσεων τοιχογραφίας εποχής, δημιουργεί στον αναγνώστη αίσθημα συντονισμένης ψυχοδιανοητικής ευφορίας, αλλά και βεβαιότητα για τη δημιουργική τροχιά στην οποία βρίσκεται η συγγραφέας.



KATEPINA ΤΣΙΠΑ-ΝΤΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-08-2004