Το χρηματοπιστωτικό σύστημα στον σύγχρονο καπιταλισμό

Υπάρχει ένας πολύ περιληπτικός τρόπος για να συνοψίσουμε το βασικό μήνυμα αυτής της μελέτης. Ο Μαρξ, στα ώριμα γραπτά του, υπογραμμίζει κάτι που απουσιάζει από όλες τις ετερόδοξες προσεγγίσεις του καπιταλισμού: τη σύλληψη της αξίας ως κοινωνικής σχέσης. Στο μαρξικό σύστημα οι έννοιες της αξίας, του χρήματος, του κεφαλαίου, της ιδεολογίας, της χρηματοπιστωτικής σφαίρας και της πάλης των τάξεων συνδέονται συστηματικά μεταξύ τους. Σε γενικές γραμμές, αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος της έρευνας του παρόντος βιβλίου.
Από αυτή την άποψη, το χρέος ως κοινωνική κατηγορία υπάγεται στην έννοια του κεφαλαίου. Έχουμε εδώ μια σημαντική εννοιολόγηση με πολλές και κρίσιμες συνέπειες για την κατανόηση του καπιταλισμού. Η πιο συγκεκριμένη μορφή του κεφαλαίου ήταν πάντα ένας χρηματοπιστωτικός τίτλος συνδεδεμένος με μια υποχρέωση. Επομένως, το χρέος έχει κεντρική σημασία και αυτό όχι μόνο επειδή η δημιουργία του διέπεται από τη δυναμική του κεφαλαίου. Σ' ένα αφηρημένο επίπεδο, το κεφάλαιο περιλαμβάνει τη σχέση δανειστή-οφειλέτη και προσλαμβάνει τη μορφή ενός χρηματοπιστωτικού τίτλου. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι σύνολα συναλλαγών που διαμεσολαβούν τη φετιχιστική πραγμοποίηση και εμπορευματοποίηση των σχέσεων εξουσίας. Δεν αποτελούν το «θηρίο της κερδοσκοπίας», αλλά την αναγκαία προϋπόθεση για την οργάνωση της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Εδώ ακριβώς εισάγεται η προβληματική του κινδύνου και η έννοια της κυβερνησιμότητας.
Η χρηματοπιστωτική σφαίρα και η «διαχείριση κινδύνου», σε συνδυασμό με έναν ορισμένο τρόπο χρηματοδότησης, καθίστανται μια τεχνολογία εξουσίας, η οποία διασφαλίζει την αναπαραγωγή των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας. Για τον λόγο αυτό, η αμφισβήτηση της «χρηματιστικοποίησης» δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο ως αμφισβήτηση του καπιταλισμού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ Ι. Η μακρά ετερόδοξη παράδοση της χρηματοπιστωτικής σφαίρας ως αντιπαραγωγικής δραστηριότητας. Μια μαρξ(ιστ)ική αποτίμηση
1. Ο παρασιτικός σταθερά απών ιδιοκτήτης στην παράδοση των Κέυνς - Βέμπλεν - Προυντόν
Επιστρέφοντας στον Ρικάρντο
Οι Βέμπλεν και Κέυνς στην εποχή των χρηματιστηριακών κοινών μετοχών
Η "λατρεία" των κοινών μετοχών
Σύντομο σχόλιο σχετικά με τη φύση του καπιταλισμού μετά το τέλος του 19ου αι.
Η χρηματοπιστωτική σφαίρα και η κυριαρχία του σταθερά απόντος ιδιοκτήτη στην ανάλυση του Βέμπλεν
Ο Κέυνς και η παρασιτική "τρίτη" τάξη: η σπανιότητα ως κοινωνική εξουσία
Προυντόν: μια σύντομη παρέκβαση στην ιστορία της ιδέας του επενδυτή χωρίς ρόλο
Ο Ρικάρντο στη Γουόλ Στριτ και το φαινόμενο της παρατήρησης δευτέρου βαθμού
Ο Ρικάρντο στη Γουόλ Στριτ
Η βασική αντιπαράθεση σε σχέση με τη χρηματοπιστωτική σφαίρα στο πλαίσιο των μη μαρξιστικών προσεγγίσεων
2. Ο ρικαρντιανός μαρξισμός και η χρηματοπιστωτική σφαίρα ως αντιπαραγωγική δραστηριότητα
Η μαρξική χρηματική θεωρία της αξίας και του κεφαλαίου: ένα γενικό περίγραμμα
Ο κυρίαρχος "ρικαρντιανός μαρξισμός" και οι αμφιταλαντεύσεις του ίδιου του Μαρξ απέναντι στην Κλασική Πολιτική Οικονομία
Η χρηματοπιστωτική σφαίρα ως παρασιτισμός: το Χρηματιστικό Κεφάλαιο του Ρούντολφ Χίλφερντινγκ
Η εγκατάλειψη της έννοιας του συνολικού-κοινωνικού κεφαλαίου
Η βιομηχανία στη μέγγενη της χρηματοπιστωτικής σφαίρας
Αναπτύξεις στο μοτίβο της επιχειρηματολογίας του Χίλφερντινγκ
3. Χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο: παραγωγικό ή "παρασιτικό";
Η χρηματική θεωρία του Μαρξ στο Κεφάλαιο: τι είναι η καπιταλιστική παραγωγή και ποιος είναι παραγωγικός καπιταλιστής;
Μια σύντομη παρέκβαση. Η δεύτερη θεωρητική εκδοχή του Μαρξ: παραγωγική είναι μόνο η δημιουργία "υλικών" αξιών χρήσης
Η ιστορικιστική ανάγνωση του Μαρξ και η κριτική της
Εισαγωγή στην έννοια του πλασματικού κεφαλαίου
Χρηματοπιστωτική σφαίρα, κρίση, καινοτομία και παραγωγή σχετικής υπεραξίας
ΜΕΡΟΣ II. Χρηματοπιστωτική καινοτομία, χρήμα και καπιταλιστική εκμετάλλευση
4. Τα παράγωγα ως χρήμα;
Κερδοσκοπία και παράγωγα
Μία σύντομη σημείωση για τη μαρξική αντίληψη του χρήματος
Ο καπιταλισμός, η χρηματοπιστωτική σφαίρα και τα παράγωγα: το ιστορικό υπέδαφος της παρέμβασης του Χίλφερντινγκ
Οι θέσεις του Χίλφερντινγκ σχετικά με τα παράγωγα και την κερδοσκοπία
Σχετικά με τον οικονομικό ρόλο των παραγώγων
Κερδοσκοπία και κερδοσκόποι: το εγγενές πνεύμα του καπιταλισμού
Το θεμελιώδες ερώτημα σε σχέση με την καπιταλιστική εκμετάλλευση
Τα παράγωγα ως νέα μορφή χρήματος;
Η θέση του Χίλφερντινγκ
Οι αδυναμίες της συλλογιστικής του Χίλφερντινγκ και οι προοπτικές μιας διαφορετικής ανάλυσης
Αγορές παραγώγων και φετιχισμός του χρήματος: η προσέγγιση του Χίλφερντινγκ ως γέφυρα με τον σύγχρονο διάλογο
Ο φετιχισμός του χρήματος
Πρόσφατες αντηχήσεις των ιδεών του Χίλφερντινγκ
Ιδέες για περαιτέρω διερεύνηση
5. Χρηματοπιστωτικό σύστημα, πειθαρχία και κοινωνική συμπεριφορά. Ανιχνεύοντας τους όρους ενός προβλήματος που ουδέποτε τέθηκε με ορθό τρόπο
Μια γκροτέσκα συνάντηση (που δεν έλαβε χώρα): ο Χάγιεκ απέναντι στον Προυντόν
Παρέκβαση: το υπόβαθρο της διαμάχης για τον σοσιαλιστικό οικονομικό λογισμό
Σοσιαλισμός και εργασιακή θεωρία της αξίας: ο Λούντβιχ φον Μίζες (Ludwig von Mises) απέναντι στον παραδοσιακό μαρξισμό [...]
ΜΕΡΟΣ III. Επανεξετάζοντας τη χρηματοπιστωτική σφαίρα στο μαρξικό αναλυτικό πλαίσιο
6. Ιστορικά παραδείγματα από τη χρηματοπιστωτική σφαίρα
7. Πλασματικό κεφάλαιο και χρηματοπιστωτική σφαίρα. Εισαγωγή στην ανάλυση του Μαρξ (στον γ' τόμο του Κεφαλαίου)
8. Η χρηματιστικοποίηση ως τεχνολογία εξουσίας
Ενσωματώνοντας τον κίνδυνο στο μαρξικό θεωρητικό πλαίσιο
ΜΕΡΟΣ IV. Η κρίση της ευρωζώνης
9. Προς μια Πολιτική Οικονομία των νομισματικών ενώσεων
Επιστρέφοντας στην κρίση της ευρωζώνης
10. Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση και οι αντιφάσεις της
11. Χρηματοπιστωτικές αγορές, κρατικό χρέος και λιτότητα: οι όροι του προβλήματος και το διάγραμμα μιας λύσης
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Ένα θεωρητικό και πολιτικό σχέδιο για το μέλλον