Πού θα προσγειωθούμε;

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στον άμεσο απόηχο της "νίκης απέναντι στον κομμουνισμό", τη στιγμή μάλιστα που ορισμένοι πιστεύουν ότι η ιστορία έχει ολοκληρώσει τη διαδρομή της, μια διαφορετική ιστορία πραγματοποιεί υπογείως το δικό της ξεκίνημα.

Η ιστορία αυτή σημαδεύεται αρχικά από την αποκαλούμενη "απορρύθμιση", η οποία θα προσδώσει στη λέξη "παγκοσμιοποίηση" ένα ολοένα και πιο απαξιωτικό νόημα· αλλά γίνεται επίσης μάρτυρας, σε κάθε χώρα ταυτόχρονα, μιας όλο και πιο ιλιγγιώδους έκρηξης των ανισοτήτων.

Το δοκίμιο αυτό προτείνει να θεωρήσουμε τα τρία αυτά φαινόμενα ως συμπτώματα της ίδιας ιστορικής συνθήκης: τα πάντα συντελούνται ως εάν μια σημαντική μερίδα των διευθυνουσών τάξεων είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο επίγειος χώρος δεν θα μπορούσε από δω και στο εξής να είναι αρκετός ώστε να φιλοξενεί τόσο εκείνες όσο και τους υπόλοιπους κατοίκους του.

Αποφάσισαν, κατά συνέπεια, πως ήταν πλέον ανώφελο να συμπεριφέρονται ως εάν η ιστορία να εξακολουθούσε να πορεύεται προς έναν κοινό ορίζοντα όπου "το σύνολο των ανθρώπων" θα μπορούσε να έχει ίση πρόσβαση στην ευημερία". Αλλόφρονες από την απουσία ενός κοινού κόσμου, τον οποίο θα μπορούσαμε να μοιραζόμαστε, βιώνουμε σήμερα το σύνολο των συνεπειών αυτής της απόφασης, ένα από τα σύμβολα της οποίας είναι μεταξύ άλλων και ο Ντόναλντ Τραμπ.

Αν συνεχίσουμε να παραβλέπουμε το γεγονός ότι έχουμε εισέλθει σ’ ένα Νέο Κλιματικό Καθεστώς, δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε ούτε την έκρηξη των ανισοτήτων, ούτε την έκταση των απορρυθμίσεων, ούτε την κριτική στην παγκοσμιοποίηση, ούτε, κυρίως, την πανικόβλητη επιθυμία επιστροφής στις παλιές προστατευτικές δικλείδες του εθνικού κράτους - ό,τι, αδίκως, αποκαλούμε "άνοδο του λαϊκισμού".

Προκειμένου ν’ αντισταθούμε σ’ αυτή την απώλεια κοινού προσανατολισμού, θα πρέπει να προσεδαφιστούμε σε κάποιον τόπο. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να μάθουμε πώς μπορούμε να προσανατολιστούμε. Και να σχεδιάσουμε, συνεπώς, κάτι σαν έναν χάρτη των θέσεων που μας επιβάλλονται από το νέο τοπίο, εντός του οποίου επαναπροσδιορίζονται όχι μόνο τα πάθη της δημόσιας ζωής, μα και τα διακυβεύματά της.