Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου γλωσσικού ιδιώματος

Τα νεοελληνικά γλωσσικά ιδιώματα, από τα μεταβυζαντινά χρόνια και ως τα μέσα του 20ού αιώνα, αποτελούν γνωσιολογικό και κοινωνικό πολυδιάστατο υλικό πέντε αιώνων τουλάχιστον. Η καταγραφή αυτού του υλικού έχει σημασία από ιστορική
άποψη, μελέτη των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στο εσωτερικό της σημερινής Ελλάδας και -πολύ περισσότερο μάλλον- στις ελληνικές κοινότητες ανά τον κόσμο, ιδιαιτέρως στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, όπου η ελληνόγλωσση παρουσία υπήρξε συνεχής και καθοριστική στην παιδεία, τη συνείδηση, τον πολιτισμό και τη συνοχή των τοπικών πληθυσμών. Πρόσθετο επιχείρημα για την καταγραφή των νεοελληνικών γλωσσικών ιδιωμάτων είναι η διευκόλυνση της προσέγγισης του προφορικού, λαϊκού και λόγιου λόγου του χώρου όπου η χρήση γλωσσικού ιδιώματος υπερβαίνει την "επίσημη" ελληνική γλώσσα θεσμών και εκκλησίας. Αυτή η δυναμική αποδεικνύει την αναγνώριση μιας γλωσσικής "προσαρμοστικότητας", η οποία επιβραβεύει την σταθερότητα της γλωσσικής κοινότητας, την εξέλιξή της και αιτιολογεί τη διάρκεια και
την επιβίωσή της. Ισχυρότερο -πιθανώς- επιχείρημα είναι, πως η ανάπτυξη της "διεπιστημονικής" έρευνας βρίσκει στις παράπλευρες -ας πούμε- γλώσσες νέες ή πρόσθετες πηγές εμβάθυνσης της Ιστορίας.

Με αφορμή αυτές τις προσωπικές παραδοχές, η καταγραφή του γλωσσικού ιδιώματος της Κωνσταντινούπολης με τη μορφή λεξικού, όπου εμφανίζονται επιρροές από σημαντικό αριθμό ξένων γλωσσών -πέραν της τουρκικής- επιτρέπει την αναγνώριση της "Κωνσταντίνου-πόλεως" ως κόμβου γλωσσικών υποδοχών, οι οποίες θησαυρίζουν τον πολύμορφο ρόλο αυτού του γεωγραφικού πόλου. Αρκεί να σκεφτούμε πως
η Κωνσταντινούπολη υπήρξε, αμέσως μετά την Άλωση και -δίχως διακοπή- ως τις μέρες μας, τόπος προσωρινής ή μόνιμης εγκατάστασης, πέρασμα προς άλλους προορισμούς γύρω από τον Εύξεινο και τη Ρωσία, συνδετικός κρίκος με το Αιγαίο, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική, ένα άθροισμα συνοικιών Ρωμιών, Αρμενίων, Εβραίων, Λεβαντίνων, για να περιοριστούμε σε αυτές τις μεγάλες και δυναμικές πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά κοινότητες.