Theo Angelopoulos The Making of "Dust of time"

Κάθε φορά που βλέπω κάποια ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου μετράω τις φορές που ο ήλιος φωτίζει το ελληνικό τοπίο. Αυτό δεν το λέω αρνητικά. Αντίθετα, ενώ στην Ελλάδα περηφανευόμαστε για τον ήλιο μας που λάμπει παντού και πάντα, ο Αγγελόπουλος μας δείχνει τον ανάποδο καθρέφτη του φωτός: τη μουντή, σκοτεινή πλευρά της Ελλάδας, που βρίσκεται ίσως λιγότερο στη φύση της και περισσότερο στην πολιτική και στην Ιστορία της. Έχει κανείς την αίσθηση ότι η σκοτεινή πλευρά της ελληνικής Ιστορίας επηρεάζει στις ταινίες του Αγγελόπουλου και την ελληνική φύση. Αισθητικά, τα τοπία στις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου θα μπορούσαν να αποδοθούν με μια τουρκική λέξη, το huzun. Η λέξη χρησιμοποιείται από τους Τούρκους για να περιγράψουν τη φύση και την ατμόσφαιρα της Κωνσταντινούπολης. Σημαίνει κάτι σα γλυκιά μελαγχολία, ταυτόχρονα όμως είναι και μια απ' αυτές τις λέξεις που δε μεταφράζονται σε άλλη γλώσσα.

Ο Ισίδωρος Λεοντής, στις φωτογραφίες που τράβηξε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της νέας ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου, Η σκόνη του χρόνου, καταφέρνει να αποτυπώσει το huzun, αυτήν τη γλυκιά μελαγχολία. Το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο αν σκεφτεί κανείς ότι ειδικά αυτή η ταινία του Αγγελόπουλου δεν έχει καθόλου Ελλάδα. Από το ανατολικό Βερολίνο στο Καζακστάν, από εκεί στα αυστροουγγρικά σύνορα, έπειτα στον Καναδά, για να καταλήξει μέσω Ρώμης στο Βερολίνο, ο Αγγελόπουλος βγάζει τη "γλυκιά μελαγχολία" του περίπατο στον κόσμο.

Ο Λεοντής ακολουθεί την πορεία του σκηνοθέτη, των ηθοποιών και του κινηματογραφικού συνεργείου, αλλά δεν αρκείται στο να καταγράψει φωτογραφικά στιγμές από το γύρισμα και την προετοιμασία του. Απαθανατίζει τη στιγμή της μοναξιάς, όχι μόνο μέσα στη χιονισμένη στέπα ενός τσεχωφικού τοπίου, αλλά και στο σταθμό του μετρό στο Βερολίνο, μέσα στο βουητό του κόσμου. Αποτυπώνει φωτογραφικά το μοναχικό τραμ, αλλά και το σκηνοθέτη που βαδίζει δίπλα του και μοιάζει να επιζητεί τη μοναξιά μέσα στην πολυπραγμοσύνη του συνεργείου, όταν προετοιμάζει το γύρισμα ενός πλάνου. Οι φωτογραφίες του Ισίδωρου Λεοντή λειτουργούν σε δύο επίπεδα: ως φωτογραφία-ντοκουμέντο των γυρισμάτων της ταινίας και ως αυθύπαρκτο έργο τέχνης. Αυτή είναι ίσως η πιο συναρπαστική πτυχή των φωτογραφιών του. Από τη μια αποτελούν κομμάτι της ταινίας Η σκόνη του χρόνου. Από την άλλη η ίδια η ταινία προσφέρει την αφορμή και το υλικό για να δημιουργηθεί μια συναρπαστική έκθεση φωτογραφιών, που αποτυπώνουν, παράλληλα με την ταινία, ένα μεγάλο κομμάτι μιας μελαγχολικής υφηλίου.

Πέτρος Μάρκαρης