Από τον Μονταίνιο στον Μονταίνιο

Αν και εκφωνήθηκαν με απόσταση άνω του μισού αιώνα μεταξύ τους, οι δύο διαλέξεις που συγκεντρώνονται στο παρόν βιβλίο απηχούν η μία την άλλη: διαγράφουν έναν ευρύ κύκλο, τον κύκλο του δημόσιου λόγου του διασημότερου Γάλλου ανθρωπολόγου.

Η πρώτη διάλεξη εκφωνείται ενώπιον των στελεχών της CGT και φέρει τον τίτλο "Μια επαναστατική επιστήμη: η εθνογραφία". Έχοντας διαγράψει μια μακρά πορεία ως μέλος του σοσιαλιστικού κόμματος, ο Λεβί-Στρως στρέφει πλέον το ενδιαφέρον του στη ζωή των εξωτικών, πρωτόγονων, εξαθλιωμένων, παραμελημένων εκείνων λαών που κατοικούν στις παρυφές της ιστορίας και στο περιθώριο της γεωγραφίας. Ο Λεβί-Στρως υπογραμμίζει το παράδοξο του σύγχρονου εθνογράφου: στα μάτια της δικής του κοινωνίας μοιάζει προοδευτικός, ενώ "επί του πεδίου" συμπεριφέρεται ως συντηρητικός, αφού ό,τι τον ενδιαφέρει πρωτίστως είναι οι παραδόσεις, τα κληρονομημένα ήθη και οι αρχέγονες πρακτικές.

Το δεύτερο κείμενο, που δημοσιεύεται εδώ, χρονολογείται στα 1992 και είναι αφιερωμένο στον Μονταίνιο και, δευτερευόντως, στον Jean de Lery. Η γνωστότερη όψη του Μονταίνιου είναι εκείνη του υμνητή της ετερότητας, του ανθρώπου που αντιλήφθηκε από πολύ νωρίς ότι, δίπλα στη δική μας, υπάρχουν κι άλλες, πολύ διαφορετικές "ανθρωπότητες", οι οποίες, επειδή ακριβώς αποτελούν ισότιμα μέλη του παρόντος κόσμου και τον εμπλουτίζουν με την παρουσία τους, αξίζουν όλη την εκτίμηση και τον σεβασμό μας.

Τα γραπτά του μαρτυρούν μια διαρκή μέριμνα να κρατήσει τον αναγνώστη κοντά του, να μην τον εγκαταλείψει στον δρόμο. Όχι υποβιβάζοντας τη γλώσσα, αλλά θέτοντάς τη στην πλήρη υπηρεσία του, δηλαδή, στην ουσία, υπηρετώντας την. Ο Λεβί-Στρως τοποθετείται, έτσι, στους αντίποδες εκείνων των αναρίθμητων συγγραφέων του καιρού μας οι οποίοι γράφουν όπως μιλούν και μιλούν όπως λάχει. Είναι ο τελευταίος κλασικός.