Ο "άλλος" Ψυχρός Πόλεμος

Πώς μπορεί, άραγε, να προωθήσει τους στόχους της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής μια θεατρική παράσταση του Άρθουρ Μίλλερ στην Αθήνα; Και, αντίστροφα, πόσο ζημιώνονται οι ίδιοι στόχοι από μια εντυπωσιακή επίδειξη βιομηχανικών προϊόντων στο σοβιετικό περίπτερο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να απαντήσει το παρόν βιβλίο, μέσα από την παρουσίαση της στρατηγικής και των μέσων που υιοθέτησε η πολιτιστική διπλωματία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα την περίοδο 1953-1973, υπό το πρίσμα της συγκρότησης της μεταπολεμικής αμερικανικής ηγεμονίας. Βασικό άξονα της μελέτης αποτελεί η προσπάθεια των ΗΠΑ να οικοδομήσουν δίκτυα επιρροής, αναζητώντας και εξοικειώνοντας με την ιδέα του αμερικανισμού τους δυνητικούς ηγέτες της ελληνικής πολιτικής, οικονομικής και πνευματικής ζωής.

Η έκδοση στηρίζεται στην επεξεργασία ενός εκτεταμένου πρωτογενούς υλικού, το οποίο περιλαμβάνει τα αρχεία του Bureau of Educational and Cultural Affairs του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, της United States Information Agency, καθώς και τα προεδρικά Αρχεία Τρούμαν, Αϊζενχάουερ, Κέννεντυ και Τζόνσον, τα οποία φωτίζουν τη διαμόρφωση των προπαγανδιστικών δράσεων και των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών προγραμμάτων της αμερικανικής κυβέρνησης.

Η συγγραφέας παρακολουθεί τους στόχους, τις επιτυχίες και τις αστοχίες της αμερικανικής πολιτιστικής διπλωματίας στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στην ελληνική πολιτική σκηνή. Ξεχωριστή θέση σε αυτή την προβληματική αποτελεί η προσέγγιση της εξέλιξης των ερευνών κοινής γνώμης ως εργαλείου της αμερικανικής πολιτιστικής διπλωματίας, με ιδιαίτερη αναφορά στις έρευνες που διενεργήθηκαν στην Ελλάδα υπό αμερικανική επίβλεψη. Συνολικά, το βιβλίο εικονογραφεί μια εποχή κατά την οποία η μάχη των δύο μεγάλων αντιπάλων, των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, προσέδωσε πολιτικό περιεχόμενο στη σφαίρα της πολιτιστικής δράσης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Συντομογραφίες

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Κράτος & κοινωνία στον Ψυχρό Πόλεμο

Η ιδεολογία του αμερικανισμού

Ολοκληρωτικός Ψυχρός Πόλεμος, πολιτιστική διπλωματία και ήπια ισχύς

Ηγεσία, πολιτική επιρροή και συμπεριφορικές επιστήμες

Η ελληνική περίπτωση: Ερευνητικά ερωτήματα και υποθέσεις εργασίας

1. ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ

Εισαγωγή: Οι έρευνες κοινής γνώμης ως εργαλείο του Ψυχρού Πολέμου

Έρευνες κοινής γνώμης και η ελληνική περίπτωση

Το προοίμιο: Οι βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου του 1946

Κοινωνική έρευνα και προπαγάνδα τη δεκαετία του 1950: Μελέτη μιας περίπτωσης

Οι έρευνες της USIA: Ελληνική και διεθνής διάσταση

Παραδοχές και υποθέσεις εργασίας για τη μελέτη της ελληνικής περίπτωσης

Έρευνες σχετικές με την αμερικανική πολιτιστική διείσδυση

Προσλήψεις των υπερδυνάμεων στις έρευνες κοινής γνώμης και το ζήτημα της αμερικανικής ισχύος

Σύνοψη

2. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 1953-1973

Θεσμικές και πολιτικές προϋποθέσεις της αμερικανικής πολιτιστικής διπλωματίας

Η πρώιμη φάση

Αναδιοργάνωση και εξέλιξη

Γενικός προσανατολισμός και στόχοι της αμερικανικής πολιτιστικής διπλωματίας στην Ελλάδα, 1953-1973

Το αντιαμερικανικό αίσθημα κατά τη δεκαετία του ’50 και οι ελληνικές εκλογές

Η αμερικανική βοήθεια ως προπαγανδιστικό πρόβλημα κατά τη δεκαετία του ’50

Η πρόκληση του κομμουνισμού και της σοβιετικής επιρροής

Το πρόβλημα της ετεροδικίας

Αμερικανική στρατιωτική ισχύς και ΝΑΤΟ

Η πολιτισμική και τεχνολογική συνιστώσα της αμερικανικής εικόνας

Κοινωνικές και πολιτικές προκλήσεις στις αρχές της δεκαετίας του ’60

Πτυχές της αντικομμουνιστικής εκστρατείας

Ο τερματισμός της αμερικανικής βοήθειας ως πρόβλημα προπαγάνδας

Διμερής ένταση και πολιτική κρίση: Κυπριακό, Ιουλιανά και αντιαμερικανισμός

Η τομή της δικτατορίας

Σύνοψη

3. ΟΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Προγράμματα ανταλλαγών, εκπαίδευση και οι ελληνικές ελίτ

Διερευνώντας τον αντίκτυπο των προγραμμάτων ανταλλαγών

Ομάδες ειδικού ενδιαφέροντος για την αμερικανική πολιτιστική διπλωματία: Πολιτικό προσωπικό και συνδικαλιστές

Οι άνθρωποι του Τύπου

Διανοούμενοι, συγγραφείς και φοιτητές

Εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας

Οι αντιφάσεις του προγράμματος ανταλλαγών: Η περίπτωση των ελληνικών βιβλιοθηκών και της αστυνομίας

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα στο επίκεντρο της αμερικανικής πολιτιστικής διπλωματίας

Το αμερικανικό εκπαιδευτικό μοντέλο ως μέσο πολιτιστικής διπλωματίας

Προβλήματα και κινήσεις για μια επαναπροσέγγιση των πολιτικών ελίτ

Προώθηση της αγγλικής γλώσσας

ΜΜΕ και πολιτισμός στη δίνη του Ψυχρού Πολέμου

Ο ρόλος της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης

Δίκτυα επιρροής στον τομέα του πολιτισμού και το ζητούμενο της αποτελεσματικότητας

Προσπάθειες επηρεασμού των ελληνικών ΜΜΕ και ο ανταγωνισμός με το αντίπαλον δέος

Η ραδιοτηλεόραση

Σύνοψη

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α. Ελληνόγλωσση

Β. Ξενόγλωσση

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ