Η Σμύρνη του Πανιωνίου

Η έρευνα του δημοσιογράφου-ιστορικού Πέτρου Λινάρδου καλύπτει την δράση του Πανιωνίου από την εποχή της Μικρασιατικής πρωτοπορίας του, που ξεκινά με την γέννησή του το 1890, έως την αθηναϊκή του αναγέννηση το 1940.





ΚΡΙΤΙΚΗ




Έναν ιδιαίτερο συμβολισμό αποκτά η κυκλοφορία αυτό τον καιρό του νέου βιβλίου του δημοσιογράφου και ιστορικού του Αθλητισμού κ. Πέτρου Λινάρδου «Η Σμύρνη του Πανιωνίου, από τη μικρασιατική πρωτοπορία στην αθηναϊκή αναγέννηση 1890-1922-1940». Και τούτο γιατί τον περασμένο μήνα έκλεισε ακριβώς ένας αιώνας από τον Οκτώβριο του 1898, οπότε συνενώθηκαν ο «Ορφεύς» (έτος ίδρυσης 1890) και το «Γυμνάσιον» (έτος ίδρυσης 1893), δύο ιστορικοί αθλητικοί σύλλογοι της Σμύρνης, για τη δημιουργία του Πανιωνίου Γυμναστικού Συλλόγου Σμύρνης.

Ωστόσο, όπως και στο αμέσως προηγούμενο βιβλίο του συγγραφέα, «Δημήτριος Βικέλας, από το όραμα στην πράξη» (έκδοση 1996), όπου αποκαθίσταται στις αυθεντικές διαστάσεις του ο θεμελιώδης ρόλος στην αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων του μεγάλου Έλληνα της Ευρώπης και πρώτου προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής Δ. Βικέλα και απομυθοποιείται η υπερεκτιμημένη συμβολή του γάλλου βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν, έτσι και τώρα «Η Σμύρνη του Πανιωνίου» χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετική ιδιαιτερότητα.

Αυτή έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά στην ελληνική αθλητική ιστοριογραφία εκτιμάται η επιρροή και σχολιάζεται η διείσδυση, έντονα δημιουργική, ενός αθλητικού σωματείου στην κοινωνική ζωή μιας μεγάλης πόλης και σε ευρύτερη περιοχή, όπως είναι η Μικρά Ασία και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

Ο τίτλος και η αντιστροφή του «Η Σμύρνη του Πανιωνίου ­ Ο Πανιώνιος της Σμύρνης» δίνουν το ευρύ, πολύ πέραν των συμβατικών αθλητικών ορίων, περιεχόμενο του βιβλίου, που μας μεταφέρει στην ελληνική Σμύρνη του περασμένου αιώνα και ως το 1922, μας ξεναγεί στους αθλητικούς χώρους της και την κοινωνική ζωή της. Παρουσιάζει την άνθηση και το φούντωμα της αθλητικής ιδέας στους πολιτικά υπόδουλους αλλά πολιτιστικά πρωτοπόρους και ανεξάρτητους Ρωμιούς, καταγράφει επιδόσεις και αγώνες και, τέλος, μας οδηγεί στην αθηναϊκή αναγέννηση του συλλόγου. Παράλληλα δίνεται η εικόνα της άθλησης στην Ιωνία από την αρχαιότητα και παρέχονται ενδιαφέροντα αθλητικής και εθνικής σημασίας στοιχεία για την αθλητική ζωή στην ευρύτερη περιοχή της Μικράς Ασίας.

Μέσα από 320 σελίδες, 250 φωτογραφίες και άλλα τεκμήρια επιχειρείται η ανάδειξη του Πανιωνίου Γ.Σ. όχι μόνον ως πρωταγωνιστή συλλόγου στην αθλητική ζωή της Ελλάδας αλλά κυρίως ως δημιουργικού παράγοντα εθνικής στήριξης, πολιτισμικού και κοινωνικού έργου, εκπαιδευτικής προσφοράς στη Σμύρνη από το 1890 ως το 1922 και στη συνέχεια της αναγέννησής του στην ελεύθερη πατρίδα, παρ' όλες τις δραματικές αντιξοότητες της προσφυγιάς μέχρι το 1940, όταν αποκτά τη νέα στέγη του στη Νέα Σμύρνη.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν πολλές εκατοντάδες ονομάτων αθλητών και φιλάθλων, καθώς και γεγονότα από την πρωτοποριακή αθλητική δραστηριότητα του Πανιωνίου Γ.Σ., τα οποία αποτέλεσαν σταθμούς στην εξέλιξη του ελληνικού αθλητισμού. Ενδεικτικά και όχι αξιολογικά σταχυολογούμε:

Την αναφορά στον Δημητρό Δάλλα, ηγετική φυσιογνωμία του Πανιωνίου, ο οποίος μεταξύ άλλων προκήρυξε τους Α' Σχολικούς Αγώνες το 1901, οι οποίοι έκτοτε έγιναν ετήσιος πανελλήνιος θεσμός. Τον Νικόλαο Ανδρεαδάκη, κάτοχο των πανελληνίων ρεκόρ στο μήκος (6, 88,5 μ.) και στο τριπλούν (14, 47 μ.), ο οποίος ήταν μεταξύ των 23 αθλητών μελών της οικογένειας του Πανιωνίου στον βαρύ φόρο αίματος της Σμύρνης το 1922.

Τον πολυτάλαντο Δημητρό Καραμπάτη, μορφή των αγώνων ταχύτητας με ζηλευτές για την εποχή (1921) επιδόσεις (11'' στα 100 μ. και 23''. 4 στα 200 μ.), που διακρινόταν όμως και στις ρίψεις (σφαίρα, δίσκος, σφύρα). Τον σμυρνιό την καταγωγήν αθλητή του Πανελληνίου Γ.Σ. Γεώργιο Τσίτα, δεύτερο ολυμπιονίκη στην ελληνορωμαϊκή πάλη στην Αθήνα το 1896.

Εντυπωσιακές είναι και οι καταγραφόμενες (άγνωστες εν πολλοίς) πτυχές της πολύπλευρης αθλητικής δραστηριότητας του εθνομάρτυρα μητροπολίτη Χρυσοστόμου (Καλαφάτη) Σμύρνης, ο οποίος υπήρξε και επίτιμος πρόεδρος του Πανιωνίου Γ.Σ.

Από την περίοδο της αθηναϊκής αναγέννησης δεν μπορεί να μη μνημονευθεί το όνομα - θρύλος της πολυσύνθετης (80 μ. μετ' εμποδίων, 100 μ., 150 μ., μήκος και σφαίρα) Σοφίας Μπεναρδή, η οποία μεσουρανεί στον στίβο από το 1928-1929 και ύστερα.

Στα πολύ σημαντικά αθλητικά γεγονότα όπου έβαλε τη σφραγίδα του ο Πανιώνιος, μεταξύ άλλων, καταγράφονται με άκρως ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες: η θέσπιση το 1899, δηλαδή έναν χρόνο μετά τη δημιουργία του συλλόγου, των «Πανιωνίων αγώνων», που καθιερώθηκαν ως ετήσιος θεσμός. Η ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και αθλητικής συνεργασίας Πανιωνίου - Παναχαϊκού και Σμύρνης - Πάτρας ήδη από το 1903-1904. Η σύνταξη το 1906 του πρώτου και πρωτοποριακού «Κανονισμού», όπου καθιερώνεται η «άθληση για όλους χωρίς κοινωνικές διακρίσεις και αποκλεισμούς».

Γίνεται φυσικά αναφορά σε πλήθος άλλους πρωταγωνιστές της αθλητικής ζωής στη Σμύρνη και στην Αθήνα μέσα από τη διαχρονική πορεία του συλλόγου σε πολλά αθλήματα. Ειδικότερα τα πρώτα χρόνια της δράσης του στη Σμύρνη (1898-1922) ο Πανιώνιος είχε σε πλήρη λειτουργία 14 τμήματα. Από αυτά, τα εννέα ήταν αθλητικά (Αθλητικόν ­ στίβου δηλαδή ­, Γυμναστικόν, Ποδοσφαιρίσεως, Ναυτικόν ­ λεμβοδρομίες και κωπηλασία ­, Κολυμβήσεως, Αντισφαιρίσεως, Ξιφασκίας, Σκοποβολής, Ποδηλασίας). Τα τρία κινούνταν στη σφαίρα των τεχνών και του πνεύματος (Μουσικόν, Καλλιτεχνικόν, Φιλολογικόν), ενώ τα άλλα δύο τμήματα είχαν στο επίκεντρό τους την άθληση στην ύπαιθρο (Πεζοπορικόν, Εκδρομών).

Όλα τα ανωτέρω τμήματα - αθλήματα «εύρον εν τω προσώπω του Πανιωνίου τον πιστόν και ακάματον θεράποντά των όστις ουδ' επί στιγμήν παρέλειψέ τι προς θεραπείαν των και διάδοσιν αυτών μεταξύ της Ιωνικής νεότητος, ην διά παντοίων μέσων προσεπάθησε να ελκύση προς τα Στάδια, την θάλασσαν, τον ήλιον, τον καθαρόν αέρα και την σωμασκίαν, έχων πάντοτε ως σύμβολον αυτού το "Νους υγιής εν σώματι υγιεί"».

Εξυπακούεται ότι στη ροή του χρόνου το ιστορικό σωματείο της Σμύρνης καλλιέργησε και άλλα δημοφιλή αθλήματα (άρση βαρών, πάλη, πυγμαχία, καταδύσεις, πόλο κ.ά), ενώ υπήρξε πρωτοπόρο και στο βόλεϊ και στο μπάσκετ, έχοντας ανάλογες ομάδες από την αυγή ακόμη αυτών των αθλημάτων στην Ελλάδα (1918-1919), όπως πρωτοπόρος ήταν ο Πανιώνιος και στην ανάπτυξη του αθλητισμού γυναικών στον στίβο αλλά και σε άλλα σπορ.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ο συγγραφέας ­ ο «πρόεδρος», όπως τον αποκαλούν οι αθλητικοί συντάκτες για την επί 16ετία θητεία του στην προεδρία του Πανελληνίου Συνδέσμου Αθλητικού Τύπου (ΠΣΑΤ), του οποίου είναι και ιδρυτικό μέλος ­ πρόσφερε το βιβλίο δίχως οικονομική αντιπαροχή στο πολιτιστικό σωματείο της Νέας Σμύρνης «Οι φίλοι των τεχνών», ενώ την έκδοση προλογίζουν ο δημοσιογράφος και ποιητής κ. Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο πρόεδρος του Πανιωνίου Γ.Σ. κ. Μίλτος Λαζαρίδης και ο πρόεδρος των «Φίλων των τεχνών» κ. Νίκος Καρδαράς.

ΖΗΣΗΣ ΚΑΡΑΒΑΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 08-11-1998