Διανοητική εργασία, κοινωνικά κινήματα και έξοδος από την κρίση

Πρόλογος του Σάββα Ρομπόλη

Δεν διανύουμε απλά μια περίοδο οικονομικής κρίσης ή κρίσης δημοσίων χρεών. Το σύστημα διαχείρισης των καπιταλιστικών οικονομιών δεν έχει μόνο ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση των εισοδηματικών και κοινωνικών διαφορών, καθώς οδηγεί σε αποδιάρθρωση και συρρίκνωση των παραγωγικών δυνατοτήτων, και σε διεύρυνση των οικονομικών και περιβαλλοντικών ανισορροπιών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Και οδηγεί επίσης στην παρακμή των δημοκρατικών θεσμών και την εκτροπή των δημοκρατιών προς καθεστώτα όπου κυβερνούν οι ολιγαρχίες του πλούτου και οι πολιτικοί που τις υπηρετούν.


Από την άλλη μεριά, ποτέ δεν είχε η ανθρωπότητα τόσο μεγάλες δυνατότητες να προβλέψει και να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που εμφανίζονται στο κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, ποτέ δεν υπήρχαν τόσες πολλές γνώσεις σε όλα αυτά τα πεδία, και ποτέ δεν ήταν οι εργαζόμενοι και οι πολίτες τόσο μορφωμένοι, εκπαιδευμένοι και ικανοί να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις σε ό,τι αφορά τη ζωή τους και την εργασία τους.


Οι πολιτικές που κυριαρχούν σήμερα, επιδιώκουν να εμποδίσουν με κάθε τρόπο την εξέλιξη προς τον ορθολογικό σχεδιασμό του μέλλοντος, προς την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος, την καταπολέμηση της φτώχειας, την εγκαθίδρυση κοινωνιών όπου καλύπτονται οι ανάγκες των ανθρώπων, και εξασφαλίζεται η ισότητα, η δικαιοσύνη και η δημοκρατία. Οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ επιδιώκουν να ελέγξουν την παραγωγή επιστημονικής γνώσης και τη διάχυση πληροφοριών και γνώσεων, να ελέγξουν τα πανεπιστήμια, την έρευνα και τα μέσα ενημέρωσης, να αποδυναμώσουν έτσι τις αντιδράσεις των λαϊκών και κοινωνικών κινημάτων.

Αλλά αυτό που χαρακτηρίζει επίσης τη σημερινή περίοδο, σε διεθνές επίπεδο, είναι η αυτόνομη συγκρότηση νέων κοινωνικών πρωτοβουλιών, η ανάπτυξη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, η ανάπτυξη κοινωνικών κινημάτων στους τομείς των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιλογών και, τα τελευταία χρόνια, τα μαζικά δημοκρατικά κινήματα και ειδικότερα των κινήματα των “αγανακτισμένων” στην Ευρώπη. Τα κινήματα αυτά θέτουν τις βάσεις των μελλοντικών κοινωνιών, καθώς είναι κινήματα δημοκρατικά, κινήματα αλληλεγγύης, ικανά να ενθαρρύνουν και να αξιοποιήσουν την παραγωγή γνώσης και την εμπειρία των εργαζομένων και των πολιτών, προς όφελος των αναγκών όλων, στις σημερινές και τις αυριανές κοινωνίες.