Τα μυστήρια του γυναικωνίτη

Ερωτισμός και μυστήρια, φύλο και αναπαράσταση, γυναίκα και εικόνα, σώμα και βλέμμα... Μια σειρά αλληλένδετα ερωτήματα, που ζητούν να ξεδιαλύνουν οι τρεις επιφανείς ελληνιστές και συγγραφείς αυτού του τόμου.

Εξετάζοντας την περίφημη τοιχογραφία της λεγόμενης Έπαυλης των Μυστηρίων στην Πομπηία, ο Πωλ Βέυν ανατρέπει την καθιερωμένη άποψη ότι πρόκειται για θρησκευτική αναπαράσταση βακχικής ιεροτελεστίας. Αληθινό μάθημα ιστορικής μεθόδου, η μελέτη του επανερμηνεύει πειστικά το ζωγραφικό έργο ως απεικόνιση ενός πρωινού πριν από το γάμο στο γυναικωνίτη, αυτό τον ιδεατό όσο και καθημερινό, ονειρικό όσο και παιγνιώδη, γυναικείο κόσμο, που διαποτίζεται από τη διονυσιακή ποίηση.

Αναλύοντας εξίσου μεθοδικά ένα πλήθος εικόνων από αττικά αγγεία του 5ου αιώνα π.Χ., ο Φρανσουά Λισσαράγκ δείχνει πώς το ιδιαίτερο αυτό γυναικείο σύμπαν εμφανίζεται αφιερωμένο στις οικιακές εργασίες, τον καλλωπισμό, τα παιχνίδια και τις γαμήλιες προετοιμασίες` και πώς την επιβεβλημένη απουσία των αντρών έρχεται να αναπληρώσει η διφορούμενη - ανώδυνη και αδιάκριτη, ευτράπελη αλλά και ηδονοβλεπτική - παρουσία των σατύρων.

Σε ανάλογες αρχαίες πηγές διερευνά και η Φρανσουάζ Φροντιζί-Ντυκρού την ερωτικοποίηση του βλέμματος. Αν, κατά τους Έλληνες, ο έρωτας αρχίζει από το μάτια, πώς ανταλλάσσεται το βλέμμα ανάμεσα σε συντρόφους του ίδιου ή του αντίθετου φύλου; Και αν, μ' αυτή την έννοια, το μάτι είναι σεξουαλικό όργανο, ποιο είναι το φύλο του; Υπάρχει γυναικείο βλέμμα ή μήπως μόνο ο άνδρας κοιτάζει; Αναδεικνύονται έτσι οι τρόποι με τους οποίους, στην αττική ερωτική ποίηση και ζωγραφική, εκτίθεται και υποθάλπεται η οπτική διάσταση της επιθυμίας.