Χαρτογραφικές περιπέτειες της Ελλάδας 1821-1919

Εάν είμαστε ενημερωμένοι, προετοιμασμένοι και ώριμοι να δεχτούμε εξαρχής τον μεγάλο ιστορικό ρόλο που έπαιξαν οι λεγόμενες γενικές (ή βασικές) χαρτογραφήσεις, που παντού αλλού εφαρμόστηκαν πριν τις όποιες ειδικές (ή θεματικές) χαρτογραφήσεις στην ανάπτυξη των σύγχρονων ευρωπαϊκών κρατών, πριν από ήδη τρεισήμισι αιώνες, τότε θα ήταν δυνατόν να αντιληφθούμε, ότι ένα από τα ίσως μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας (από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα) είναι και η διαχρονική έλλειψη μιας σοβαρής και συνεπούς δημόσιας πολιτικής για την επιστημονική δια των χαρτών λεπτομερή καταγραφή, γνώση και διαχείριση του γήινου χώρου της επικράτειας. Αλλά και για να κατανοήσουμε τις αιτίες που οδήγησαν στην οδυνηρή αποτυχία του κράτους αυτού όποτε αποπειράθηκε να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο πρόβλημα, στις όποιες λίγες και αποσπασματικές προσπάθειές του, κυρίως από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα.

Η λέξη ίσως που χρησιμοποίησα παραπάνω, δεν υπονοεί την προσωπική μου αμφιβολία περί της σοβαρότητας του προβλήματος, αλλά τη γενικότερη αμηχανία μου για το εάν και κατά πόσο το ελληνικό κράτος και η ελληνική κοινωνία έχουν ή θα μπορέσουν τελικά να αποκτήσουν συνείδηση του προβλήματος αυτού, του "χαρτογραφικού ελλείμματος" δηλαδή, που τα άλλα ευρωπαϊκά, τουλάχιστον, κράτη έλυσαν μερικούς αιώνες πριν. Και η μεν κοινωνία δεν έχει ευθύνη γι' αυτό, γιατί ουδέποτε συνάντησε τον χάρτη στην οργανωμένη ζωή της, το κράτος όμως θα έπρεπε κάποτε να απολογηθεί για το εκκωφαντικό χαρτογραφικό έλλειμμα που ταλαιπωρεί τη χώρα και να υπολογίσει το κόστος που επέφερε και συνεχίζει να φέρει αυτό το έλλειμμα στην οικονομική, κοινωνική και μορφωτική ζωή του τόπου!

Τι συνέβη λοιπόν στο νέο ελληνικό κράτος; Γιατί δεν ετέθη εξαρχής το θέμα της χαρτογράφησης των "εθνικών γαιών", ως προϋπόθεση όλων των άλλων οργανωτικών, διοικητικών, οικονομικών, διαχειριστικών και αναπτυξιακών προσπαθειών οχετικά με τη γη;

Ε. Λ.