Η ελληνική επιστήμη μετά τον Αριστοτέλη

Κριτική:

Μια διαδρομή ακμής και παρακμής

Οσοι ενδιαφέρονται για την ιστορία των επιστημών στην αρχαιότητα είναι βέβαιο ότι γνωρίζουν την τεράστια προσφορά του Βρετανού ιστορικού Λόιντ στην έρευνα και την κατανόηση της σκέψης του μακρινού παρελθόντος. Με το πρωτότυπο έργο του συνέβαλε αποφασιστικά στην ανανέωση αυτού του γοητευτικού πεδίου έρευνας.

Αντίθετος με κάθε θετικιστική, δηλαδή γραμμική και συσσωρευτική, προσέγγιση της ιστορίας της ανθρώπινης σκέψης, ο Λόιντ υποστηρίζει μια ιστορικά αυστηρή και ταυτόχρονα πλουραλιστική ιδιοποίηση του παρελθόντος.

Το ιστοριογραφικό του έργο αντανακλά αυτήν ακριβώς την αναγκαιότητα μιας διεπιστημονικής διερεύνησης όλων των παραγόντων (κοινωνικών, οικονομικών, πολιτισμικών και ανθρωπολογικών) που συνδιαμορφώνουν, σε κάθε εποχή, τον ιδιαίτερο και διαφορετικό τρόπο που οι άνθρωποι επιχειρούν να κατανοήσουν τον εαυτό τους και τον κόσμο που τους περιβάλλει.

Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζει την εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης μετά το θάνατο του Αριστοτέλη, δηλαδή επικεντρώνεται στην επιστήμη της ελληνιστικής εποχής.

Αφού προσδιορίσει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο αυτής της πολυτάραχης εποχής, επιχειρεί να περιγράψει τις σημαντικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα κυρίως κατά τους 3ο και 2ο αιώνες π.Χ. Αφιερώνει μάλιστα ξεχωριστά κεφάλαια για την κάθε επιμέρους επιστήμη (μαθηματικά, αστρονομία, βιολογία και ιατρική). Μεγάλο μέρος του βιβλίου, τέλος, επικεντρώνεται στο έργο δύο στοχαστών της εποχής, του Πτολεμαίου και του Γαληνού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Λόιντ, αντίθετα με όσα υποστηρίζει ο Ιταλός ιστορικός Λούτσιο Ρούσο στο βιβλίο του Η λησμονημένη επανάσταση, δεν βλέπει καμία σημαντική ρήξη με την προγενέστερη επιστήμη της κλασικής εποχής. Παραδόξως, ενώ και οι δύο μελετούν την ίδια ιστορική περίοδο, καταλήγουν τελικά σε διαφορετικά συμπεράσματα. Τα αίτια αυτής της διαφωνίας θα πρέπει να αναζητηθούν τόσο στις διαφορετικές ιστορικές παραδόσεις στις οποίες ανήκουν οι δύο μελετητές όσο και στη διαφορετική χρήση και αποτίμηση των ιστορικών πηγών.

ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ,
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 22/02/2008