Αντιρρήσεις στην αστρολογία

Κοινή διακήρυξη από 192 κορυφαίους επιστήμονες και 19 νομπελίστες διαφόρων επιστημονικών κλάδων που απορρίπτουν τους αστρολογικούς ισχυρισμούς.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Κέπλερ έγινε αστρολόγος σε κάποια φάση της ζωής του για να αποκτήσει κύρος και μαζί τα απαραίτητα προς το ζην. Και ο υπογράφων φρόντισε να μάθει αρκετά για την αστρολογία ώστε, όταν δέχεται την αναπόφευκτη ερώτηση τι ζώδιο είσαστε, να μπορεί να ξεκινήσει ολόκληρη κουβέντα με το πρόσωπο που ενδιαφέρθηκε για την αστρολογική ταυτότητά του. Τα ζώδια στη ζωή μας, δηλαδή, έχουν κάποιο σοβαρό κοινωνικό σκοπό να εκπληρώσουν: σε κάποιους δίνουν δουλειά μειώνοντας κάπως τους μισητούς δείκτες ανεργίας και σε άλλους την ψευδαίσθηση ότι επιτέλους βρήκαν κάτι κοινό για να μιλούν όταν συναντούν ο ένας τον άλλον.

Οι αντιρρήσεις στην αστρολογία έχουν τώρα εμφανιστεί σε ένα μικρό βιβλίο με άρθρα των Bok, Jerome, Russell, Carroill και Richard Dawkins. Στην Ελλάδα ο Χρήστος Γουδής, που σπούδασε Φυσική στην Ελλάδα και Αστροφυσική στο Μάντσεστερ, 52 ετών σήμερα, έγραψε, σε συνεργασία με την Π. Ε. Χριστοπούλου, ένα συνοπτικό βιβλίο «Περί Αστρολογίας» (εκδόσεις Δίαυλος, 1993), που αποτελεί φιλιππικό για τους αστρολόγους και τις αστρολογικές ερμηνείες τους.

Την ανθρωπότητα εμύησαν στον ζωδιακό κύκλο με τα 12 ζώδια οι Βαβυλώνιοι γύρω στο 700 π.Χ. και οι αστρολόγοι ιερείς τους προχώρησαν στην πολύ δημοφιλή, όπως αποδείχθηκε, εκείνη την εποχή ταύτιση των πλανητών με θεότητες. Αρχισαν λοιπόν να πιστεύουν ότι, όταν γεννιόταν ένας άνθρωπος, είχε σημασία ποιος θεός, στην ουσία ποιος πλανήτης, ανέτελλε ή έδυε στην ουράνια σφαίρα. Μαζί λάμβαναν υπόψη και το ποιος πλανήτης βρισκόταν σε ποιο σημείο του ζωδιακού κύκλου εκείνη τη στιγμή. Εννοείται ότι τόσα ήξεραν, τόσα έλεγαν την εποχή εκείνη. Δεν γνώριζαν ακριβώς τους νόμους της παγκόσμιας έλξης, δεν γνώριζαν περί DNA και γονιδίων και μάλλον το θέμα της σύλληψης ενός παιδιού δεν τους φαινόταν τόσο σημαντικό όσο η στιγμή που αντίκριζε το φως του ηλίου. Εχουν βρεθεί και αστρολογικές πινακίδες από πηλό του 500 π.Χ. που κάνουν προβλέψεις για το μέλλον ενός νεογέννητου παιδιού.

Οι πλανήτες μόνο ύστερα από τον 4ο π.Χ. αιώνα ταυτίζονται με θεότητες στην Ελλάδα και οι Ελληνες έρχονται σε επαφή με την αστρολογία όταν κατακτάται η Βαβυλών από τον Αλέξανδρο το 331 π.Χ. Χρειάστηκε να δημιουργηθεί σχολή στη νήσο Κω το 280 π.Χ., να εμφανιστούν οι Στωικοί με τις θεωρίες τους περί συμπαθητικών δυνάμεων, όπου όλα επηρεάζουν τα πάντα, και να γίνει μια ανάμειξη των αστρολογικών δοξασιών με αυτές των Πυθαγορείων, από όπου προκύπτουν τέσσερις τετράδες από τα τέσσερα άφθαρτα βασικά στοιχεία του κόσμου, για να μπουν στο παιχνίδι της αστρολογίας και οι έλληνες μαθηματικοί. Τα ζώδια της φωτιάς, του αέρα, της γης και του νερού συνδέονται από τους Πυθαγορείους ανά τρία με τέτοιον τρόπο που να αναδεικνύονται τέσσερα ισόπλευρα τρίγωνα μέσα στον ζωδιακό κύκλο. Ολες οι αστρολογικές δοξασίες ενσωματώνονται τελικά στην Τετράβιβλο του Κλαυδίου Πτολεμαίου που γράφτηκε στην Αλεξάνδρεια το 150 μ.Χ. και έγινε το υπερ-βιβλίο της αστρολογίας. Ο φιλόσοφος Καρνεάδης μάταια από το 220 π.Χ. αναρωτήθηκε για το πώς είναι δυνατόν δίδυμα αδέλφια με το ίδιο ωροσκόπιο να έχουν εντελώς διαφορετικές τύχες ενώ επέμενε ότι όσοι σκοτώνονται σε μια μάχη θα έπρεπε να έχουν το ίδιο ωροσκόπιο.

Από το 70 π.Χ. οι άνθρωποι πίστεψαν ότι την ώρα της γέννησης ο καινούργιος άνθρωπος που έρχεται στον κόσμο υφίσταται τη σημαδιακή επίδραση από το σημείο της εκλειπτικής (ο φαινομενικός κύκλος που προκύπτει από την πορεία του Ηλίου, όπως τη βλέπουμε από τη Γη) και πιο σχηματικά από το ζώδιο που ανατέλλει εκείνη τη στιγμή. Πήρε μάλιστα και ειδικό όνομα ώστε το ανατέλλον αυτό ζώδιο μόλις γεννιόμαστε να είναι ο ωροσκόπος μας και τα όσα μας αφορούν πλέον να περιλαμβάνονται στο ωροσκόπιό μας. Η αλήθεια όμως είναι ότι πιο πολύ από τα μακρινά ουράνια σώματα οι συνθήκες της γέννησής μας, ο τοκετός, ο φωτισμός και το τι αισθανόταν η μητέρα μας την κρίσιμη εκείνη στιγμή παίζουν ένα ρόλο που τα ωροσκόπια δεν είναι σε θέση να λαμβάνουν υπόψη τους. Η έννοια των αστερισμών είναι εντελώς πλασματική αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι αστέρες που τους αποτελούν βρίσκονται σε διάφορες αποστάσεις από τη Γη και απλά τους βλέπουμε έτσι ως μια ιδεατή προβολή επάνω στο επίπεδο του ζωδιακού κύκλου.

Λίγο πιο άσχημα φαίνεται να γίνονται τα πράγματα όταν μαθαίνουμε ότι τα ζώδια στα οποία βρίσκεται ο Ηλιος σε μια δεδομένη χρονική στιγμή δεν συμπίπτουν σήμερα με τους αστερισμούς από τους οποίους πήραν το όνομά τους. Ο άξονας της Γης στην πραγματικότητα περιστρέφεται και αυτός με τη σειρά του γύρω από έναν νοητό άξονα κλείνοντας μια πλήρη περιστροφή σε 25,600 χρόνια. Αυτό κάνει να έχουν όλα μετατοπιστεί κάπως και όσοι πιστεύουν ότι είναι π.χ. Κριοί πρέπει να πάρουν απόφαση ότι στη σημερινή πραγματικότητα είναι Ψάρια. Χώρια που έχουν παρεμβληθεί ακόμη δύο αστερισμοί, του Κήτους και του Οφιούχου, που έχει ανακαλυφθεί από το 400 π.Χ. αλλά οι επαγγελματίες αστρολόγοι προτιμούν να τον αγνοούν.

Στις βόρειες περιοχές για ένα κομμάτι κάθε χρονιάς οι άνθρωποι εκεί δεν βλέπουν Ηλιο, πλανήτες και ζώδια, οπότε πολλοί αναρωτιούνται τι γίνεται με αυτούς τους αδικημένους από την αστρολογία που μένουν χωρίς ωροσκόπια αλλά επιμένουν να μεγαλώνουν, να διαμορφώνουν χαρακτήρα και συνεχίζουν να ζουν.

Και τα δύο βιβλία, το Περί Αστρολογίας και το Αντιρρήσεις στην Αστρολογία, είναι σαφώς εναντίον της αστρολογίας και των αστρολόγων. Στις Αντιρρήσεις στην Αστρολογία διάσημοι στον χώρο τους επιστήμονες, όπως ο Ντόκινς και ο Ράσελ, επιτίθενται με βαριές εκφράσεις αποκαλώντας τους αστρολόγους τσαρλατάνους, ενώ ο Χρήστος Γούδης στο δικό του Περί Αστρολογίας βιβλίο είναι πιο ήπιος στις εκφράσεις του αλλά και εκείνος είναι απόλυτα αρνητικός σχετικά με την εγκυρότητα των αστρονομικών προβλέψεων. Εχει τη διορατικότητα να αναφερθεί έστω και στο τέλος στην ψυχολογική βοήθεια που είναι δυνατόν να δίνουν τα ζώδια σε μερικούς ανθρώπους ενώ το Αντιρρήσεις στην Αστρολογία, στην ίδια πάντα σκληρή γραμμή, κλείνει με άρθρο του διάσημου πλέον από το Εγωιστικό Γονίδιο Ρίτσαρντ Ντόκινς και με την απορία του γιατί ένας πωλητής αντισυλληπτικών χαπιών θα μηνυθεί αν μια γυναίκα μείνει έγκυος παρ' ότι πήρε χάπι ενώ ένας αστρολόγος δεν μηνύεται για τις καταστροφικές μερικές φορές συμβουλές του.

Και τα δύο αυτά βιβλία αξίζει να βρίσκονται στις βιβλιοθήκες μας διότι περιέχουν πολύτιμα στοιχεία, αν και ταυτόχρονα πολώνουν αρκετά την περί αστρολογίας συζήτηση με το πάθος που εκπέμπουν. Αμφιβάλλω αν πολλοί πιστοί στα περί ζωδίων θα αλλάξουν γνώμη μόνο διαβάζοντάς τα. Η αστρολογία, αντίθετα από την αστρονομία, για αιώνες ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με τον άνθρωπο, τον έβαλε στο κέντρο των οποιωνδήποτε από μακριά επιδράσεων και τις συνέδεσε με πράγματα που τον καίνε άμεσα όπως είναι τα λεγόμενα αισθηματικά θέματα, το ζευγάρωμα, τα οικονομικά και η υγεία. Τον αιχμαλώτισε αφού του δίνει την άνεση να αποφασίζει αλλά έχοντας και το άλλοθι πως ό,τι κάνει πρέπει να συνοδεύεται με την κατάφαση από τη μεριά των άστρων. Το ερώτημα βέβαια που παραμένει μετέωρο είναι γιατί τόσοι διάσημοι επιστήμονες απορούν για την επιτυχία της αστρολογίας και δεν απορούν με την αποτυχία της αστρονομίας, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας, της πολιτικής, του Τύπου να εκπέμψουν μια ακτίνα που θα ζέσταινε τον κόσμο χωρίς ταυτόχρονα να τον αποπροσανατολίζει, όπως κάνει η αστρολογία.



ΑΛΚΗΣ ΓΑΛΔΑΔΑΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 03-01-1999