Μικρές πικρές αλήθειες

Ο Έντριαν Λάντλοου είναι συγγραφέας με κύρος, διδάσκεται στο σχολείο και ζει ήσυχα αποτραβηγμένος στο εξοχικό του.

Εκεί καταφτάνει μια Κυριακή πρωί, σε έξαλλη κατάσταση, ο παλιός του φίλος Σαμ Σαρπ, επιτυχημένος σεναριογράφος με μεγάλη ζήτηση στο Χόλιγουντ. Έχει μόλις διαβάσει μια συνέντευξη που έδωσε στη δημοσιογράφο Φάνι Τάραντ -γνωστή για τη δηλητηριώδη πένα της- η οποία τον γελοιοποιεί πλήρως.

Οι δύο άντρες αποφασίζουν μαζί να την εκδικηθούν. Όμως, ο πόλεμος που ανοίγουν κρύβει πολλούς κινδύνους. Και ο Έιντριαν θα ρισκάρει ό,τι πιο πολύτιμο έχει: την ιδιωτική του ζωή...

«Μια πνευματώδης ανατομία της σύγχρονης αντίληψης για τη διασημότητα και του φαουστικού αντίτιμου της φήμης... Σπινθηροβόλος διάλογος»

Esquire

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το μεγάλο αδηφάγο τέρας των καιρών μας είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Με αρχηγό την τηλεόραση και παραστάτες τα κάθε λογής έντυπα καταβροχθίζουν την υπόληψη, την προσωπική ζωή και εν τέλει την ύπαρξη όλων εκείνων με τους οποίους καταπιάνονται. Ολοι όσοι περνούν από την πασαρέλα των μέσων - ας σημειωθεί, κανένας αφιλοκερδώς - χρησιμοποιούνται ως αναλώσιμο υλικό όσον καιρό πουλάνε. Μετά την ημερομηνία λήξεως καίγονται με μια εκτυφλωτική λάμψη· και καμιά φορά μαζί με τους Ξηρούς καίγονται και οι Χλωροί.



Με το ίδιο νόμισμα



Ο Ντέιβιντ Λοτζ στη νουβέλα Μικρές, πικρές αλήθειες - όχι και τόσο ευρηματική η απόδοση του Home Truths, ιδιαίτερα για τους μεγαλύτερους, στα αφτιά των οποίων ακόμη αντηχούν οι ραδιοφωνικές Μικρές, πικρές αγάπες - κοιτάει τα Μέσα από μέσα. Τι συμβαίνει δηλαδή όταν ένας επιτυχημένος σεναριογράφος της τηλεόρασης, ο Σαμ Σαρπ (που μπορεί να σημαίνει έξυπνος, αλλά και κομψός, λαμπερός ή καυστικός, ακόμη και απατεώνας), γίνεται θύμα ακριβώς εκείνων των μέσων που χρησιμοποίησε για να επιτύχει. Το καλοκαίρι του 1997 διαπράττει το σφάλμα να παραχωρήσει μια συνέντευξη στη διάσημη, «έστω διαβόητη», για την κακεντρέχειά της και το δηλητήριό της δημοσιογράφο Φάνι Τάραντ (εμφανής η παραπομπή στην ταραντούλα). Οταν βλέπει το αποτέλεσμα στην κυριακάτικη «Σέντινελ», αμετάκλητα τυπωμένο, καταρρέει. Δεν μπορεί να καταλάβει πώς η Τάραντ καλλιέργησε τη ματαιοδοξία του τόσο αποτελεσματικά, «μια γυναίκα που μιλούσε τόσο όμορφα έγραψε κάτι τόσο...» άγνωμον για εκείνον, που της έκανε το τραπέζι μαγειρεύοντας ο ίδιος και κερνώντας την ένα πανάκριβο μπουκάλι κρασί. «Παλιό το κόλπο· κι εσύ το έχαψες;» θα του πει αργότερα μια παλιά φίλη. Χωρίς άλλους πραγματικούς φίλους, όπως πολλοί εξάλλου στην κορυφή της πυραμίδας της διασημότητας, τρέχει εκείνο το κυριακάτικο πρωινό στους παλιούς του φίλους από το κολέγιο, τον Εϊντριαν και την Ελινορ Λάντλοου που ζουν στην εξοχή, σε ένα σπίτι κοντά στον αεροδιάδρομο του Γκάτγουικ. Ο Εϊντριαν, γνωστός και καλός συγγραφέας, που πάσχει από το σύνδρομο του ενός βιβλίου, έχει αποτραβηχτεί από τη συγγραφή διότι, όπως λέει, τα έχει βρει με τον εαυτό του και δεν επιθυμεί τη δημοσιότητα. Δείχνει να αρκείται στο γεγονός ότι «το "Κρησφύγετο" διδάσκεται στην τελευταία τάξη του γυμνασίου». Νιώθει όντως έτσι; Κανείς δεν ξέρει. Οι τρεις φίλοι - άσπονδοι πια και με κάποιο σκελετό του παρελθόντος στο ντουλάπι τους - συζητούν το θέμα και ο Εϊντριαν μαζί με τον Σαμ αποφασίζουν, παρά τις αντιρρήσεις της Ελινορ, να εκδικηθούν τη Φάνι Τάραντ και να την πληρώσουν με το ίδιο νόμισμα.



H αντίστροφη μεταφορά



Αυτό είναι το σκηνικό της νουβέλας του Ντέιβιντ Λοτζ, η οποία στην προηγούμενη ζωή της ήταν θεατρικό έργο. Ο Λοτζ είναι ένας επιτυχημένος μυθιστοριογράφος, με πολλές υποψηφιότητες για το βραβείο Μπούκερ, ο οποίος - με κύρια δείγματα τα Αλλάζοντας θέσεις, Μικρός που είναι ο κόσμος και το πρόσφατο εξαιρετικό Σκέψεις, σκέψεις... - έχει αναγάγει την πανεπιστημιακή νουβέλα, την campus novel, σε είδος απολαυστικών περιγραφών και καυστικού χιούμορ. Εδώ επιχειρεί κάτι ασυνήθιστο. Οπως εξηγεί στο επίμετρο, το θεατρικό έργο άρεσε στο κοινό αλλά όχι και στους κριτικούς. H αντίστροφη αυτή μεταφορά φαίνεται πως είναι μια προσπάθεια να πάρει τη ρεβάνς από τους κριτικούς παίζοντας στην έδρα του. Λειτουργεί αυτό το πείραμα; Σε αυτή την περίπτωση μάλλον όχι. Παρ' όλο που υπάρχουν καλές περιγραφές και ελκυστική πλοκή, όλα μοιάζουν κάπως επίπεδα, δισδιάστατα, σαν να τους λείπει το βάθος και η προοπτική. Ο Λοτζ βέβαια γνωρίζει αυτόν τον κίνδυνο και στο επίμετρο αναρωτιέται και ο ίδιος για το τελικό αποτέλεσμα, τονίζοντας όμως ότι σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να «μεταγράψει» το αρχικό θεατρικό έργο σε ένα πλήρες μυθιστόρημα.

Τι σημαίνει όμως να την πληρώσουν με το ίδιο νόμισμα; Το σχέδιο που καταστρώνουν είναι να προσφερθεί ο Εϊντριαν να παραχωρήσει μια συνέντευξη στη Φάνι Τάραντ, η οποία πρόσφατα μάλιστα του είχε ζητήσει πληροφορίες για τον Σαμ. Στη διάρκεια της συνέντευξης, υπολογίζουν, ο Εϊντριαν θα προσπαθήσει κρυφά να εκμαιεύσει πληροφορίες για την προσωπική ζωή της Τάραντ, προκειμένου να δημοσιεύσει τη δική του αντισυνέντευξη σε ένα άλλο έντυπο. Προς έκπληξη του Εϊντριαν η Τάραντ δέχεται. Καταφθάνει κουβαλώντας μια παλιά, κιτρινισμένη έκδοση του Κρησφύγετου για ένα αυτόγραφο. Είναι όντως μια θαυμάστρια του Εϊντριαν από τα εφηβικά της χρόνια, όπως ισχυρίζεται, ή πρόκειται για μια επανάληψη του κόλπου του καλοπιάσματος; Πάντως ο όποιος θαυμασμός της δεν την εμποδίζει να κάνει τη δουλειά της όπως την ξέρει, ακροβατώντας πάνω στα όρια της δεοντολογίας και συχνά ξεπερνώντας τα.



Ενα γύρισμα της τύχης



Το εγχείρημα όμως ενέχει ρίσκο για τον Εϊντριαν. Προσπαθώντας να εκμαιεύσει πληροφορίες γίνεται ο ίδιος υπερβολικά ειλικρινής και ανοιχτός. Τα πράγματα αναποδογυρίζουν και ο Εϊντριαν - αλλά και η Ελινορ από ένα περίεργο γύρισμα της τύχης - αποκαλύπτουν τον πραγματικό εαυτό τους, την προσωπική τους ζωή, ακόμη τον Σαμ Σαρπ, για τον οποίο λένε πολύ περισσότερα από όσα θα ήθελαν. Γιατί εγκατέλειψε ο Εϊντριαν το γράψιμο και αποτραβήχτηκε στην εξοχή; Τα έχει πράγματι βρει με τον εαυτό του; Ποια είναι η σχέση της Ελινορ με τον Σαμ; Ολα αυτά, ανεξέλεγκτα και χωρίς δεοντολογικούς φραγμούς, θα βρουν τον δρόμο τους στο τυπωμένο χαρτί· θα είναι πράγματι στενάχωρες αποκαλύψεις που θα ταράξουν τη ζωή τους.

Στην πορεία όμως και η Φάνι Τάραντ θα έρθει αντιμέτωπη με τη δική της ζωή. Εξαιτίας ενός συγκλονιστικού γεγονότος στο Παρίσι, ακριβώς την Κυριακή όπου δημοσιεύεται η συνέντευξη του Εϊντριαν - είναι καλοκαίρι του 1997, θυμηθείτε -, θα εγκαταλείψει στο Γκάτγουικ τον αρραβωνιαστικό της, έναν γιάπη δικηγόρο, λίγα λεπτά προτού μπουν στο αεροπλάνο για να πάνε διακοπές στην Τουρκία, και θα πλημμυρίσει υπαρξιακά ερωτήματα και ανησυχίες. Στη συνέχεια, όχι πολύ πειστικά και κάπως βεβιασμένα είναι η αλήθεια (στο θεατρικό έργο ίσως θα λειτουργούσε καλά, στην νουβέλα όχι και τόσο), θα καταφύγει στο σπίτι του Εϊντριαν, όπου είναι επιεικώς ανεπιθύμητη. Εκεί βρίσκεται και ο Σαμ. Θα πασχίσει να τους πείσει όλους ότι, με αφορμή το τραγικό γεγονός της ημέρας, έχει μεταμεληθεί και θα προσπαθήσει να απαλύνει τις ανησυχίες τους. «Ενας θάνατος μπορεί να σε αλλάξει, ακόμη και ο θάνατος κάποιου που δεν γνώρισες ποτέ» λέει στοχαστικά ο Εϊντριαν, διότι «δι' ελέους και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν», όπως θα συμπληρώσει ο Σαμ, ανασύροντας τον πάντα επίκαιρο Αριστοτέλη. H Φάνι Τάραντ θα προσπαθήσει να τους πείσει ότι κανένας, μέσα στην παραζάλη, δεν πρόκειται σήμερα να διαβάσει τη συνέντευξη. Και αύριο κανένας δεν πρόκειται να ασχοληθεί με αυτή γιατί, όπως τραγουδούσαν κάποτε οι Στόουνς, «Ποιος θέλει τις χθεσινές εφημερίδες; Κανένας στον κόσμο».



Γιώργος Ναθαναήλ (σύμβουλος Πληροφορικής)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 15-06-2003