Περί της τέχνης του πολέμου

O Μακιαβέλλι στο πόνημα του Περί της Τέχνης του Πολέμου καταγράφει τον γενικότερο θεωρητικό στοχασμό περί της χρήσης της ένοπλης βίας, αναδεικνύοντας το θεμελιώδες πολιτικό ζήτημα της εποχής του? τη δημιουργία νέων στρατιωτικών θεσμών και επιχειρησιακών διαδικασιών, αναπτύσσοντας παράλληλα τον πρώιμο επιστημονικό προβληματισμό γύρω από το ζήτημα της οργάνωσης-χρήσης της στρατιωτικής ισχύος. Ως κύριο μέλημά του εγγράφεται η στρατιωτική οργάνωση των ιταλικών κρατών γενικότερα και ειδικό-τερα της δημοκρατίας της Φλωρεντίας. Αυτό γιατί ο πόλεμος αποτελεί το θεμελια-κό υπόβαθρο της γέννησης-εξέλιξης του κράτους-έθνους ενώ η τέχνη του πολέ-μου είναι το μόνο και κύριο αντικείμενο της πολιτικής. Πέρα από τα ζητήματα αμιγώς στρατιωτικής φύσης, τον Μακιαβέλλι απασχολεί η παρακμή των στρατιω-τικών θεσμών στην Ιταλία, την οποία αποδίδει στην παραγκώνιση των αρχαίων ελληνορωμαϊκών πολεμικών ηθών, και αυτή συνακόλουθα στη γενικότερη έκπτω-ση των ιταλικών ηθών της εποχής του.
Ο Μακιαβέλλι γίνεται εκείνη η κραυγή αγωνίας που αναζητά έναν ηγέτη για να οδηγήσει την Ιταλία στο πολυπόθητο Risorgimento, την επανένωση που θα αργή-σει τρεις και πλέον αιώνες (1861). Από αυτή την άποψη, θα λέγαμε ότι το έργο αποτελεί την στρατιωτική εκδοχή του Ηγεμόνα, χωρίς τη λάμψη βέβαια του opus magnum του Φλωρεντινού στοχαστή. Άλλωστε ο ίδιος θεωρούσε την πολιτική αρχή ταυτόσημη με την αγάπη για την ειρήνη, αλλά και ατελή χωρίς τη γνώση της διεξαγωγής του πολέμου, αφού θεμελιώδης λειτουργία του κράτους ήταν η προστασία από εχθρικές επιβουλές. Εκ τούτου, σε πολλά σημεία το κείμενο αποκτά δοκιμιακό χαρακτήρα, και για να το απολαύσει ο αναγνώστης δεν θα πρέπει να συγχέει τον μεσαιωνικό πραγματισμό των αποφθεγμάτων του με έναν αφηρημένο αμοραλισμό.