Η παρέα

Οχτώ κοπέλες αποφοιτούν από το περίφημο και ακριβό κολέγιο Βάσαρ, η καθεμία με τα δικά της όνειρα και τις δικές της επιδιώξεις αλλά με ένα κοινό όραμα: να μη μοιάσουν στους γονείς τους. Ένας γάμος και μία κηδεία θα γίνουν οι καταλύτες στις μεταξύς τους σχέσεις, και τότε θα χρειαστεί να αναμετρηθούν με αυτό που πραγματικά είναι και όχι με αυτό που ήθελαν κάποτε να είναι. Ένα εκπληκτικό μωσαϊκό οχτώ γυναικείων χαρακτήρων, μια διεισδυτική ανάλυση της «γυναικείας υπόθεσης», λίγο πριν εμφανιστεί το φεμινιστικό κίνημα, αλλά, πάνω απ' όλα, μια ιστορία όπου η ελπίδα συγκρούεται με το φάσμα της αποτυχίας, ο έρωτας με τη φιλία, ο γάμος με την καριέρα, η παράδοση με το αντισυμβατικό πνεύμα -ένα από τα γοητευτικότερα και γεμάτα πικρό χιούμορ αριστουργήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η Μαίρη ΜακΚάρθυ (1912-1989) αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση στην ιστορία της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας. Τούτο οφείλεται, έχω την εντύπωση, όχι τόσο στο πρωτότυπο λογοτεχνικό της έργο, που δεν είναι ευκαταφρόνητο, αλλά συνολικότερα στην παρουσία της στον χώρο της πεζογραφίας, της πολιτικής και της σκέψης. Στο γεγονός ότι η ΜακΚάρθυ υπήρξε μαχόμενη κριτικός, πολιτικά και κοινωνικά ενεργή, φεμινίστρια μα και σαρκαστική επικρίτρια των κάθε λογής επιφανειακών απελευθερωτικών κινημάτων. Οφείλεται επίσης στους τέσσερις γάμους της, στον κοσμοπολιτισμό της, στην τόλμη της να συγκρούεται, καθώς και στο γεγονός ότι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, διάφορα πικάντικα αυτοβιογραφικά στοιχεία βρήκαν τη θέση τους, λιγότερο ή περισσότερο μασκαρεμένα, σε κάποιο από τα βιβλία της.

Οπως και να έχει, από ένα συνολικό έργο που ξεπερνάει σήμερα τους 30 τόμους, μεταξύ των οποίων αρκετά πολιτικά δοκίμια, αυτοβιογραφικά σημειώματα ή αλληλογραφίες, Η παρέα είναι αδιαμφισβήτητα το πιο γνωστό και, πανθομολογουμένως, το πιο αξιόλογο πεζογραφικό της έργο. Κυκλοφόρησε το 1962, έχοντας γραφτεί μάλλον λίγα χρόνια νωρίτερα, και έτυχε της άμεσης αναγνώρισης του κοινού, αλλά και σύσσωμης της κριτικής - στοιχείο που ενόχλησε σφόδρα τον Νόρμαν Μέιλερ που δεν δίστασε να της αφιερώσει ένα εξαιρετικά ειρωνικό κείμενο στη «Ν.Υ. Review of Books» υπό τον τίτλο Η περίπτωση Μαίρη ΜακΚάρθυ. Το βιβλίο μεταφέρθηκε μάλιστα και στον κινηματογράφο, το 1966, σε σκηνοθεσία του Σίντνεϊ Λιούμετ, δίχως όμως ιδιαίτερη επιτυχία.

Η παρέα είναι η εξιστόρηση της ενηλικίωσης μιας ομάδας κοριτσιών, απόφοιτες όλες ενός αριστοκρατικού και σνομπ κολεγίου, του γνωστού Βάσαρ, και συγκεκριμένα της τάξης του '33. Αυτοβιογραφικό ως έναν βαθμό, αφού η ΜακΚάρθυ φοίτησε και η ίδια στο εν λόγω σχολείο, το μυθιστόρημα αρχίζει με τον γάμο τής μιας εκ των οκτώ κοριτσιών της παρέας, της Κέυ, και κλείνει με την κηδεία της, οκτώ χρόνια αργότερα. Πρόσωπο-κλειδί η επονομαζόμενη Λάκυ, δεν εμφανίζεται παρά μονάχα στις δύο αυτές τελετές, στην αρχή και στο τέλος, δίνοντας όμως κάθε φορά έναν ξεχωριστό τόνο στο βιβλίο. Στο μεταξύ, ακολουθώντας μια κυκλική και αφαιρετική αφηγηματική γραμμή, η ΜακΚάρθυ μας μεταφέρει από τη μια ιστορία στην άλλη, μέσα από μια νοθευμένη και προσεκτικά στυλιζαρισμένη τριτοπρόσωπη αφήγηση που αφήνει τη συναισθηματική εμπλοκή του αφηγητή να πλανάται ανάμεσα στις φράσεις, δίχως όμως να τον αποκαλύπτει.

Χώρος δράσης είναι η Νέα Υόρκη τής μετά το κραχ εποχής: η Αμερική προσπαθεί να ξαναβρεί τον βηματισμό της, τα κεϋνσιανά οικονομικά προγράμματα του Ρούζβελτ βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη και τα τραύματα από την κρίση αρχίζουν σιγά σιγά να επουλώνονται. Η Νέα Υόρκη μεταμορφώνεται καθημερινά σε οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Αμερικής, προνομιακός χώρος διασταύρωσης πολιτικών, καλλιτεχνικών και ιδεολογικών ρευμάτων. Νέες ανακαλύψεις της ιατρικής επηρεάζουν τις αντιλήψεις για την ανατροφή των παιδιών - κάτι που η ΜακΚάρθυ πραγματεύεται σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κεφάλαια του βιβλίου -, οι ιδέες και οι πρόσφατες ανακαλύψεις του Φρόιντ διασχίζουν τον Ατλαντικό δημιουργώντας φανατικούς υποστηρικτές μα και πολέμιους, όπως και οι διάφορες κομμουνιστικές οργανώσεις, σταλινικής ή τροτσκιστικής «γραμμής». Την ίδια στιγμή, το αβγό του φιδιού εκκολάπτεται στην Ευρώπη, όπου ο ναζισμός δεν αργεί να δείξει το αληθινό του πρόσωπο: η Αμερική (θυμίζοντας πρόσφατες ιδεολογικές διαμάχες) μοιράζεται στα δύο μεταξύ των οπαδών του απομονωτισμού και τους θιασώτες της πολεμικής εμπλοκής στο πλευρό των συμμάχων - δίλημμα το οποίο λίγο καιρό μετά θα άρει η ιαπωνική αεροπορία.

Η παρέα της ΜακΚάρθυ είναι ένα μυθιστόρημα στο οποίο καθρεφτίζονται ποικίλες τάσεις και σχολές γραφής: τη μια στιγμή νομίζεις ότι βρίσκεται σε κάποιο μυθιστόρημα της Τζέιν Οστεν και την άλλη ότι διατρέχεις κάποιες από τις πιο καυστικές σελίδες των πρώιμων μυθιστορημάτων του Φίλιπ Ροθ. Οσο η αφήγηση κυλάει τόσο το μοντέρνο στοιχείο κερδίζει έδαφος, κάνοντας στιγμές στιγμές το βιβλίο να φαντάζει πολύτιμο ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής. Η κρίση της μεγαλοαστικής αμερικανικής κάστας, η άνοδος μιας νεοπαγούς μεσαίας τάξης, η επερχόμενη οικονομική ευφορία αλλά και ο καταστροφικός πόλεμος δημιουργούν ένα αναγνωρίσιμο περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται ελαφρώς παραζαλισμένες οι, νεαρότατες ακόμη, γυναίκες της ΜακΚάρθυ. Δημιουργήματα μιας πρότερης εποχής, τα κορίτσια της Παρέας είναι αναγκασμένα όχι μονάχα να προσαρμοστούν βιαίως στο καινούργιο, αλλά και να το φέρουν οι ίδιες, μέσα από τις σκέψεις τους, τα έργα τους, τον τρόπο ζωής τους. Ο διχασμός αυτός, όπως παραστατικότατα εκφράζεται στο τέλος του βιβλίου, δεν θα μπορούσε να είναι αναίμακτος.



Κώστας Κατσουλάρης (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 12-05-2002