Απομνημονεύματα ΙΙ

Ο στρατηγός Μακρυγιάννης υπήρξε ένας από τους πρωταγωνιστές του απελευθερωτικού μας αγώνα. Γενναίος και αποφασιστικός ανδραγάθησε σε διάφορες μάχες κι έφτασε ως το βαθμό του στρατηγού, ενώ και μετά την απελευθέρωση εξακολούθησε να αγωνίζεται ενάντια στην απολυταρχία, διαδραματίζοντας ηγετικό ρόλο στο κίνημα που είχε ως αποτέλεσμα το πρώτο σύνταγμα της Ελλάδας. Αναλφάβητος όπως όλοι σχεδόν οι ηγέτες της επανάστασης, αποφασίζει να μάθει γράμματα σε ηλικία 32 ετών και ξεκινά να γράφει το "Βίο" του, όπως ο ίδιος λέει, έργο που συνεχίζει να συμπληρώνει ως τις παραμονές του θανάτου του. Τα χειρόγραφά του τα ανακάλυψε, τα αποκατέστησε με πολύ κόπο, τα σχολίασε και εξέδωσε (1907) ο λογοτέχνης Γιάννης Βλαχογιάννης.

Με απλό και ανεπιτήδευτο ύφος, δίχως ίχνος λόγιας επίδρασης, ο Μακρυγιάννης παρέδωσε ένα έργο που αποτελεί την πιο έγκυρη διατύπωση του ήθους των αγωνιστών του '21. Αποπνέοντας απλό πατριωτισμό, με πληθώρα ιστορικών πληροφοριών και πολλές αφηγηματικές αρετές, το έργο το "αγράμματου δάσκαλου", κατά πως τον ονόμαζε ο Σεφέρης, αποτελεί την καθαρότερη έκφραση της ψυχής του λαού μας.