Πεζά Ι

Με τον τόμο αυτό αναδεικνύεται η κριτική ωριμότητα και ευαισθησία του Μιλτιάδη Μαλακάση για συγγραφείς και κείμενα παλαιότερων ή σύγχρονών του λογοτεχνών.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Επαινοι αρμόζουν τόσο στον εκδότη Στέφανο Πατάκη όσο και στον επιμελητή της σειράς «Επί τα ίχνη...», στον καθηγητή Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιάννη Παπακώστα. Ο πρώτος έχει αναλάβει το εκδοτικό (όρα: οικονομικό) ρίσκο, ο δεύτερος προσπάθεια μεγάλη έχει καταθέσει, ώστε να φέρει στο προσκήνιο άγνωστα, παραγνωρισμένα, ξεχασμένα πρόσωπα της νεοελληνικής (Γ. Βιζυηνός, Μ. Μητσάκης, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου). Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης (1869-1943), όπως μας ενημερώνει ο επιμελητής, όσο ζούσε εξέδωσε σε βιβλία μόνο τις ποιητικές συλλογές. Σ' αυτό το σημείο, να θυμίσουμε ότι πέρυσι είχαν κυκλοφορήσει άπαντα τα «Ποιήματά» του. Σ' αυτούς τους δύο τόμους εκτείνονται τα κριτικά και τα δοκίμια (στον πρώτο) και τα αφηγήματα, οι αναμνήσεις, καθώς και οι συνεντεύξεις (στον δεύτερο). Η νέα έκδοση δεν αγνόησε τη δίτομη απαντοποίηση του Γιώργου Βαλέτα (1964) -που στάθηκε αρωγός στην καταγραφή των δημοσιευμάτων του Μαλακάση-, ωστόσο πρωτίστως βασίστηκε στο αρχείο Μαλακάση. Ο επιμελητής δεν αποκρύβει το γεγονός ότι ο ένας τόμος συμπλέκεται με τον άλλον. Τούτο κυρίως συμβαίνει -όπως επισημαίνει- στα «Κριτικά» άρθρα και τις «Αναμνήσεις», όπου λίγο ώς πολύ η θεματολογία ενίων κειμένων μοιάζει μεταξύ τους: «Χαρακτηριστικές -γράφει- είναι εν προκειμένω οι περιπτώσεις άρθρων για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και τον Ζαν Μωρεάς, όπου τα όρια ανάμεσα στο ένα κείμενο και στο άλλο δεν είναι πάντοτε σαφή και η μαρτυρία συμπλέκεται με την κριτική αποτίμηση». Ας πάρουμε με τη σειρά το κάθε είδος του λόγου που διαχειρίστηκε ο Μαλακάσης. Τα περισσότερα εκ των διηγημάτων του έχουν βιωματικό περιεχόμενο, στα οποία ο λυρικός τόνος συγγενεύει με την ποιητική πρόσληψη του κόσμου. Αυτοβιογραφικά εν πολλοίς και τα ταξιδιωτικά του, ενώ στο εγώ αναφέρονται και τα ενθυμήματα από τις διάφορες περιόδους της ζωής του. Η πιο ενδιαφέρουσα κατηγορία πεζών του, κατά τον Γ. Παπακώστα που αξιολογεί, είναι εκείνη όπου εμπεριέχονται κριτικές αποτιμήσεις για παλαιότερους ή σύγχρονούς του συγγραφείς. Αν και ο Μαλακάσης ανήκε στον κύκλο του Κωστή Παλαμά, κρατά μια αμφιθυμική στάση έναντι του ποιητή του «Δωδεκάλογου του γύφτου», σε αντίθεση με την έως επαινετική αντιμετώπιση του Παπαδιαμάντη, του Καβάφη και του Μωρεάς -του τελευταίου είχε αποδώσει στη γλώσσα μας τις «Στροφές» του. Θετικός μπροστά στο έργο του Λάμπρου Πορφύρα και του Ρώμου Φιλύρα, που τους αισθανόταν ποιητικά σαν δικούς του ανθρώπους, δεν ξεχνούσε ότι χωρίς τους νεότερούς του, όπως π.χ. τον Μανώλη Κανελλή ή τον Κώστα Γ. Καρυωτάκη, δεν μπορούσε να υπάρξει συνέχεια. Τα περισσότερα από τα κείμενα στέκουν ψηλά από άποψη γλώσσας και ύφους, καθώς είναι ζωντανά και ενιαίου ρυθμού, χωρίς ακκισμούς.



β.κ.κ.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 20/10/2006