Οι πηγές της κοινωνικής εξουσίας ΙΙ

Ο δεύτερος τόμος του μείζονος έργου του Michael Mann στο πεδίο της συγκριτικής και ιστορικής κοινωνιολογίας αναλύει τις σχέσεις εξουσίας κατά την περίοδο ανάμεσα στη Βιομηχανική Επανάσταση και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, εστιάζοντας στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστρία των Αψβούργων, την Πρωσία-Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εξετάζει τις διασυνδέσεις τεσσάρων πηγών κοινωνικής εξουσίας –της ιδεολογικής, της οικονομικής, της στρατιωτικής και της πολιτικής εξουσίας– και με αυτούς τους όρους αφηγείται την ανάπτυξη θρησκευτικών και κοσμικών ιδεολογιών, του εμπορικού και βιομηχανικού καπιταλισμού, των πολέμων και του νεότερου κράτους. Στη βάση μιας εκτενούς εμπειρικής έρευνας, ο παρών τόμος διατυπώνει πρωτότυπες θεωρίες για την ανάδυση των εθνών και του εθνικισμού, την ταξική σύγκρουση και το νεότερο κράτος.

Η βασική θέση του Μ. Μann είναι ότι η κοινωνία του δέκατου όγδοου αιώνα διαμορφώθηκε εντέλει από την οικονομική και τη στρατιωτική εξουσία, ενώ η κοινωνία του δέκατου ένατου αιώνα από την οικονομική και την πολιτική εξουσία. Ωστόσο, το βιβλίο τονίζει επίσης την ιστορική μοναδικότητα και την κοινωνική πολυπλοκότητα. Οι τάξεις, τα κράτη και τα έθνη δεν ήταν ενιαία ή συνεκτικά, αλλά πολύμορφα. Οι άνθρωποι της εποχής διέπραξαν λάθη και προέβησαν σε ενέργειες με συνέπειες που δεν τις είχαν υπολογίσει – ειδικά
υπό συνθήκες σύγκρουσης, επαναστάσεων και πολέμων. Η ανάλυση του M. Mann ολοκληρώνεται στο τελευταίο κεφάλαιο, με μια πρωτότυπη ερμηνεία των αιτίων του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη κοινωνία ως «διαρθρωμένη αταξία» και επιχειρεί να διατυπώσει μια κοινωνιολογική θεωρία κατάλληλη γι' αυτή την κατάσταση πραγμάτων.