Καλή νομοθέτηση και κράτος δικαίου

Η επίδραση της πολυνομίας, της κακονομίας και της κακής εφαρμογής των νόμων είναι εδώ και πολλά χρόνια ορατή και επιβαρυντική για την καθημερινότητα του έλληνα πολίτη.

Για τους νομικούς της πράξης η ύπαρξη αλληλοσυγκρουόμενων και αντιφατικών νόμων χαρακτηρίζει σημαντικούς τομείς της δημόσιας διοίκησης και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα κατά την εφαρμογή τους. Μεταξύ άλλων, η φορολογική, η πολεοδομική και η κοινωνικοασφαλιστική νομοθεσία συνιστούν πεδία νομοθετικής δραστηριότητας όπου ο εντοπισμός της ισχύουσας ή των ισχυουσών διατάξεων συνιστά δυσχερή νομική πρόκληση. Ως αίτιο της ενδημικής πολυνομίας πέραν του διευρυμένου ρόλου του κράτους και των νέων καθηκόντων που έχει αναλάβει, αποτελεί και η ασφυκτική πίεση των πολυποίκιλων συμφερόντων από ομάδες πίεσης και άτομα που επιδιώκουν την εξαίρεση από τους γενικούς κανόνες και την εφαρμογή προνομιακών ρυθμίσεων. Στο αίτημα αυτό συχνά ανταποκρίνεται το πελατειακό ελληνικό κράτος κατά παράβαση των αρχών της ισότητας και του κράτους δικαίου.

Στόχος των σκέψεων που ακολουθούν και αναπτύσσονται στο βιβλίο είναι η περιγραφή και η ανάδειξη των βασικών παραγόντων που ενισχύουν τα ανωτέρω παθογενή φαινόμενα, ουσιαστικά προτείνεται μια χαρτογράφηση της κακονομίας […] Στην πορεία αυτή κρίθηκε ότι η συμβολή των συγκριτικών παραδειγμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες έννομες τάξεις θα συμβάλλει αποφασιστικά στη διαλεύκανση των φαινομένων. Η μελέτη ολοκληρώνεται με τη συναγωγή συμπερασμάτων και την πρόταση λύσεων σε επίπεδο συνταγματικής πολιτικής αλλά και νομοθετικών μεταρρυθμίσεων.

Περιεχόμενα

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΜΕΡΟΣ 1ο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Αντί εισαγωγής. Ο διευρυμένος ρόλος τον κράτους στην παραγωγή κανόνων δικαίου και οι εναλλακτικές μορφές διοικητικής νομοθέτησης
1.1 Η ορθή νομοθέτηση αντικείμενο της νομικής επιστήμης
Η θέσπιση και η εφαρμογή του δικαίου ως διαδικασίες με κοινό θεωρητικό υπόβαθρο
1.2 Η πολυνομία ως πρόβλημα του σύγχρονου δικαίου
Οι αιτίες της πολυνομίας στα σύγχρονα κράτη
Ο νέος ρόλος του κράτους που είναι ρυθμιστικός και επιτελικός και οι αυξημένες απαιτήσεις προς τον κανόνα δικαίου
...και οι απειλές των τεχνολογικών εφαρμογών
Η ενίσχυση της εκτελεστικής λειτουργίας σε συνθήκες οικονομικής κρίσης
1.3 Η συμβολή του δικαίου της ΕΕ στην πολυνομία
1.4 Απορρύθμιση, Ανεξάρτητες Αρχές και πολυνομία
Πολυνομία και ήπιο δίκαιο (soft law)
Οι εγκύκλιοι
Οι οδηγίες
Οι κώδικες δεοντολογίας
Επιμέρους συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Τα συνταγματικά θεμέλια το κράτους δικαίου ως εγγυήσεις καλής νομοθέτησης
2.1 Ο νόμος βασικό εργαλείο υλοποίησης των πολιτικών επίλογων εντός του κράτους δικαίου
2.2 Η εκνομίκευση ως διαδικασία μετατροπής των πολιτικών αποφάσεων σε νόμους
2.3 Γιατί η ποιοτική νομοθέτηση πρέπει να είναι ανεξάρτητη από την πολιτική στόχευση των νόμων
Ο νόμος ως παράγοντας εγγύησης της ελευθερίας των πολιτών και της κοινωνικής ειρήνης
2.4 Η βεβαιότητα και η ασφάλεια του δικαίου θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου και η απαίτηση για σαφή και αποτελεσματική νομοθεσία
2.5 Η διάκριση πρωτευόντων από δευτερεύοντα αντικείμενα νομοθέτησης ως κριτήριο της καλής νομοθέτησης από την εκτελεστική λειτουργία
2.6 Η λειτουργία της διοίκησης, εντός ενός υπερρυθμισμένου κανονιστικού περιβάλλοντος
...η διακριτική ευχέρεια
...και η αδράνεια της διοίκησης
...και τα αδιέξοδα του δικαιοδοτικού έργου
2.7 Η αδυναμία του Συντάγματος να θέσει πραγματικά όρια στην υπερνομοθέτηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η κακονομία στην ελληνική έννομη τάξη
3.1 Τι σημαίνει κακή νομοθέτηση. Ποιος είναι ο κακός νόμος
Ο λεπτομερειακός νόμος είναι καταδικασμένος να αναιρεθεί
Ποιες νομοθετικές πρακτικές ευνοούν την κακονομία
...που μοιραία οδηγούν σε έλλειψη εμπιστοσύνης συνολικά προς το κράτος και σε αποδυνάμωση της ισχύος του νόμου
3.2 Ποιότητα της νομοθεσίας και ανταγωνιστικότητα της οικονομίας
...και τα συνήθη συναλλακτικά κόστη
3.3 Η μη εφαρμογή των νόμων ως αποτέλεσμα της πολυνομίας-κακονομίας
Η μη εφαρμογή του νόμου απόρροια πολιτικής αβουλίας και διοικητικής αδράνειας. Παραδείγματα
Χωροταξία-πολεοδομία
Σχέσεις κράτους-εκκλησίας
Δασική νομοθεσία
Επιμέρους νόμοι και διατάξεις που δεν εφαρμόζονται και οδηγούν σε απαξίωση της νομοθετικής λειτουργίας
Επιμέρους συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Η πολυνομία στην ελληνική έννομη τάξη
4.1 Ο εντοπισμός του προβλήματος από τα πρώτα χρόνια της ελληνικής νομοθεσίας
4.2 Η έλλειψη εμπιστοσύνης αντανακλάται στη διοικητική κουλτούρα και ενισχύει την πολυνομία-κακονομία
Η έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς τη Διοίκηση επιδρά στην ίδια τη λειτουργία της Διοίκησης
Η πολυνομία ως το μέσο για την επικράτηση συντεχνιακών αιτημάτων σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος υποκρύπτει συχνά φαινόμενα διαφθοράς
Η διαφθορά ως δομικό στοιχείο του συστήματος
Οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής διαφθοράς
Η αμφιθυμική στάση των πολιτών απέναντι στην διαφθορά
Τα κόστη της πολυνομίας - κακονομίας
Η πολυνομία καθιστά τη λειτουργία της Διοίκησης δαπανηρή και αναποτελεσματική
Θεσμοί και διαδικασίες για την παραγωγή κανόνων δικαίου στην ελληνική έννομη τάξη ως εγγυήσεις καλής νομοθέτησης
Η προ-κοινοβουλευτική διαδικασία των διαρκών διαβουλεύσεων εντός της Διοίκησης για την κατάστρωση νομοσχεδίων και κανονιστικών διοικητικών πράξεων
Κανόνες και αρχές για την σύνταξη νομοσχεδίων των κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης [...]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες ως εγγυήσεις καλής νομοθέτησης

ΜΕΡΟΣ 2ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εμπειρικά στοιχεία από τη ρυθμιστική παραγωγή στην Ελλάδα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η καλή νομοθέτηση στο διεθνές επίπεδο

ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ