Η εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη

Ποιός ήταν επιτέλους ο αόρατος Τζών Αυλακιώτης; Τι τύπος ήταν ο κύριος αυτός και τι έκανε τον καιρό του "Διχασμού". Γιατί δεν ήθελε το καθεστώς της 4ης Αυγούστου να θίγεται η υπόθεση της "εξαφάνισης" του Διοικητή της Τράπεζας Οικονομικής Αναπτύξεως. Ποιό νόημα είχαν οι φοβέρες του Μανιαδάκη, το πτώμα στο Σούνιο και η πρόταση της Βάλιας, της γυναίκας του για έρευνα στο παρελθόν του άντρα της; Μήπως γιατί δεν ύπήρξε ποτέ Τζών Αυλακιώτης;





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη, το τελευταίο μυθιστόρημα του Μαρή, δημοσιευμένο σε συνέχειες στην «Ακρόπολη» μετά την πτώση της δικτατορίας, εξαιρετικό από κάθε άποψη, μπορεί να σταθεί άνετα δίπλα στα θελκτικότερα δείγματα του είδους, τα γραμμένα από τους διασημότερους συγγραφείς των αναγνωσμάτων μυστηρίου. Εδώ δεν υπάρχει Μπέκας, έγκλημα, ύποπτοι, ούτε μετεμφυλιακή Αθήνα. Η ιστορία διαδραματίζεται τον Αύγουστο του 1938, καθώς η ελληνική πρωτεύουσα στενάζει υπό τη σκιά της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Αφηγητής είναι ο δημοσιογράφος Κώστας Ανέστης, που έχει σπουδάσει νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης ­ όπως και ο Μαρής. Μια παλιά του γνώριμη, η Βάλια, η γυναίκα που του ενέπνευσε έναν απελπισμένο έρωτα τον καιρό της εφηβείας του, τον επισκέπτεται για να του ζητήσει μια χάρη: να ψάξει να βρει τον εξαφανισμένο σύζυγό της, τον Τζων Αυλακιώτη, επιφανή επιχειρηματία, διοικητή μεγάλης τράπεζας, ομοτράπεζο του Ιωάννη Μεταξά και των ανθρώπων του, ή καλύτερα να βρει ποιος είναι στην πραγματικότητα. Ο ήρωας, καθώς η Ελλάδα είναι ξέφραγο αμπέλι, γεμάτη από γερμανούς και άγγλους πράκτορες, μπλέκει σε μια υπόθεση κατασκοπείας και διακινδυνεύει τη ζωή και την ελευθερία του αφού οι άνθρωποι της Ασφάλειας του περιβόητου Μανιαδάκη τον παρακολουθούν στενά.

Απαλλαγμένος από κάθε επιφυλακτικότητα όπου επί είκοσι και πλέον χρόνια τον ανάγκαζαν να αυτολογοκρίνεται, ο Μαρής στην Εξαφάνιση... αναφέρεται για πρώτη φορά στα αυταρχικά καθεστώτα, στα νησιά της εξορίας, στον φόβο που προκαλεί το παρακράτος στους πολίτες. Μιλάει επίσης για τον Λένιν, για τον Πλεχάνοφ, για τον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας, για τους φακελωμένους αριστερούς, τους εξωνημένους κομμουνιστές, για τους βενιζελικούς και τους κωνσταντινικούς, μα και για την ένοπλη αντίσταση στα βουνά. Ο παλιός αγωνιστής, που για λόγους επαγγελματικούς βρέθηκε αγκαλιά με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής αστικής τάξης, γυρνάει στην εποχή της νεότητάς του, στους αγώνες και στις θυσίες, επιχειρώντας να θυμίσει στους νεότερους μια ωραία εποχή ­όχι απαραιτήτως ειδυλλιακή­, που χαρακτηριζόταν από ανιδιοτέλεια, την εποχή όπου οι νέοι πίστευαν σε οράματα και προετοίμαζαν έναν «καινούργιο ωραίο κόσμο».

Φίλιππος Φιλίππου, ΤΟ ΒΗΜΑ, 14-11-1999