Η φύση και ο άνθρωπος

Τον τίτλο αυτού του δοκιμίου με την πρώτη παραίνεση της συγγραφής τα οφείλω στον αείμνηστο Ευάγγελο Παπανούτσο. Ήταν η περίοδος μετά τη μεταπολίτευση όταν διετέλεσε βουλευτής επικρατείας στην Ένωση Κέντρου Νέες Δυνάμεις και εγώ μέλος της Κεντρικής Επιτροπής αυτού του κόμματος. Τότε δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστούμε πάνω σε ένα σχέδιο το οποίο είχα εκπονήσει για την οργάνωση, που ως νεοσύστατο, όφειλε να αποκτήσει το Κόμμα. Γεγονός που συνέτεινε στο να έχομε συχνές συναντήσεις. Σε κάποια από αυτές μιλήσαμε και για τα προβλήματα που δημιουργούσε η τότε πρώτη πετρελαϊκή κρίση και το πώς θα εξελισσόταν η παγκόσμια οικονομία, μετά από αυτή την κρίση. Του είπα, ότι η κρίση όπως και κάθε προγενέστερη, ήταν απότοκος λαθών που διαπράχθηκαν από τους πρωτεργάτες θεωρητικούς της οικονομίας και ότι χωρίς εξάλειψη αυτών των λαθών η οικονομία με την παγκόσμια ειρήνη θα βρισκόταν σε διαρκή δοκιμασία. (Ας σημειωθεί ότι τα λάθη τα οποία αναφέρθηκαν γέννησαν και τη νομισματικό-πιστωτική κρίση, αυτή που μαστίζει σήμερα την ανθρωπότητα.) Ανάφερα ακόμη ότι πάνω σε αυτό το θέμα, είχα γράψει μια μονογραφία που δεν τη δημοσίευσα διότι την έκρινα, ελλιπή απέναντι στη σοβαρότητα του προβλήματος που έθιγα. Η συζήτηση είχε γίνει στο σπίτι του και άκουσε με προσοχή ποια λάθη είχα επισημάνει και πώς οδηγούσαν, τον άνθρωπο σε διελκυστίνδες και το έργο του σε τέλμα με περιοδικές αναμοχλεύσεις. Μόλις όμως τελείωσα την αφήγησή μου κοίταξε την ώρα και είπε: έχομε αργήσει και φύγαμε. Η επόμενη συνάντηση έγινε μετά από λίγες μέρες. ξανά στο σπίτι του και μάλιστα πολύ πρωινή ώρα με δική του πρωτοβουλία. Τα πρώτα λόγια τα οποία άκουσα, όταν άνοιξε την πόρτα του σπιτιού να περάσω ήταν: αγαπητέ Κώστα σε κάλεσα γιατί ήθελα να σου πω ότι έχεις κάνει μια πολλή σημαντική παρατήρηση την οποία πρέπει να αποτυπώσεις το ταχύτερο στο χαρτί. Εξήγησα γιατί μου ήταν αδύνατο να ασχοληθώ με αυτό το θέμα εκείνη την περίοδο. Τον διαβεβαίωσα όμως ότι δεν είχα σκοπό να το εγκαταλείψω. Προσέθεσα ακόμη ότι ο τίτλος του δοκιμίου του "Ο λόγος και ο άνθρωπος" μου είχε δώσει αφενός σε παραλλαγή τον τίτλο "Η Φύση και ο άνθρωπος" τον οποίο θα χρησιμοποιούσα και εγώ στο πόνημά μου. Και αφετέρου η λογική της παρουσίασης των θεμάτων που περιλαμβάνει αυτό το δοκίμιο, μου είχαν δείξει το δρόμο και τη μέθοδο που όφειλα να ακολουθήσω, για την απόδειξη των λαθών που είχα επισημάνει με το πώς: μέσα σε συμβατό στο καθορισμένο από τη φύση και ειρηνικό με τον συνάνθρωπό του, περιβάλλον, εξασφαλιζόταν η ζητούμενη από τον άνθρωπο πρόοδος. Από τότε μέχρι και σήμερα που παραδίδω στην κρίση του αναγνωστικού κοινού το δοκίμιό μου, έχουν περάσει, τριάντα πέντε χρόνια. Είκοσι πέντε μέχρι να βρω τον χρόνο έναρξης αυτής της γραφής του και δέκα, μέχρι την τεκμηριωμένη απόδειξη των λαθών που διαπίστωσα καθώς και των όσων ωφελημάτων επικαλούμαι ότι προκύπτουν μετά από κάποιες διαρθρωτικές αλλαγές, στη λειτουργία της οικονομίας.