Ψυχολογία του φασισμού

Η επανεμφάνιση ακροδεξιών και φασιστικών κομμάτων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ και η επιρροή που έχει στις μέρες μας η φασιστική ρητορεία, μας καλεί εκ νέου να κατανοήσουμε το φαινόμενο.

Πώς μέσα στον ανθρώπινο ψυχισμό καρποφορεί το φασιστικό κήρυγμα και ποιές είναι οι ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της καταπίεσης, της βίας και της τρομοκρατίας που ασκεί ένα φασιστικό καθεστώς, όπως φάνηκε και από τα ιστορικά παραδείγματα του 20ου αιώνα;

Σε έντονα ψυχοπιεστικές καταστάσεις, όπου ο φόβος περιπλέκεται με θυμό, οργή, μίσος, ματαίωση, ταπείνωση, εξάρτηση, μπορεί να υπαναχωρήσουν οι ώριμοι τρόποι διαχείρισης τέτοιων συναισθηματικών καταστάσεων και αναλαμβάνουν δράση αρχαϊκοί μηχανισμοί. Οι αντιδράσεις και οι πράξεις του υποκειμένου, δεν υπόκεινται πλέον σε συνειδητή επεξεργασία, αλλά υπαγορεύονται από το ασυνείδητο και γι’ αυτό φαίνονται παράλογες. Η φασιστική προπαγάνδα αξιοποιεί και χειραγωγεί το ασυνείδητο, απαντώντας με απλό τρόπο σε αρχαϊκές ανάγκες.

Αυτούς τους μηχανισμούς επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει το δοκίμιο του Ν.Μαρκέτου, για να νοηματοδοτήσουμε την βία των φασιστικών ομάδων, τον ρατσισμό, την συμπεριφορά του οπαδού, την λατρεία στον ηγέτη, ή την παθητική συναίνεση και υποταγή στο φασιστικό κράτος και την στροφή προς τον μυστικισμό.