Σελίδες διπλωματικής ιστορίας

Στο ανά χείρας κείμενο, ο Marx ασκεί πρωτίστως καταλυτική κριτική στα γραπτά ενός Γερμανού προπαγανδιστή της πολιτικής του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, ονόματι Vogt. Η αντιπαράθεση αυτή, ωστόσο, του παρέχει την ευκαιρία να αναλύσει με εμβρίθεια και οξυδέρκεια τους –εν μέρει εμφανείς, εν μέρει άδηλους– στόχους που επιδιώκουν μετά το Συνέδριο της Βιέννης οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, κατά πρώτο λόγο η Γαλλία και η Ρωσία. Οι επεκτατικές βλέψεις των εν λόγω χωρών ευνοούνται αφενός από τις εσωτερικές αδυναμίες της Υψηλής Πύλης και της αυτοκρατορίας των Αψβούργων και αφετέρου από τον κατακερματισμό των γερμανικών και ιταλικών κρατιδίων. Μέσα σε τούτο το γενικό πλαίσιο, εντάσσονται και κάποιες αναφορές στο Ελληνικό Ζήτημα, καθώς και σ’ εκείνο των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών.
Με το οξύ κριτικό του πνεύμα, ο Marx προσφέρει εδώ ένα κείμενο καταγγελτικό του πολιτικού κυνισμού των μεγάλων δυνάμεων, που μετατρέπουν και φιλελεύθερες ακόμη ιδέες –όπως η αρχή των εθνοτήτων– σε απλά εργαλεία για την επίτευξη των γεωπολιτικών τους στόχων.