Διονύσιος Σολωμός

Αν πρέπει να εντοπιστεί ο κρίσιμος πυρήνας της σολωμικής ποίησης, προτείνεται η οριακή δοκιμασία στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου. Δεν πρόκειται ωστόσο για φιλόζωη ούτε για θανατόφιλη ποίηση. Τα υποκείμενά της (ατομικά και συλλογικά) δοκιμάζουν (και δοκιμάζονται σε) μιαν αδιαίρετη διπλή εμπειρία, όπου ζωή και θάνατος συμβάλλονται και εναλλάσσονται, ιστορικά και υπαρξιακά, στην κορυφαία στιγμή της αμοιβαίας αναγνώρισης και αποκάλυψής τους. Σ' αυτή την κορύφωση μορφώνεται το ποίημα, μορφώνοντας και τον ποιητή. Στο μεταξύ προκύπτουν στο εσωτερικό της εξελισσόμενης σολωμικής ποίησης παραδειγματικά ποιητικά είδωλα: ο Κρητικός, ο πολέμαρχος και ο αλαφροΐσκιωτος των Ελεύθερων Πολιορκημένων, ο νέος στον Πόρφυρα. Υπάρχουν ποιητές και ποιήματα που υπολογίζουν περισσότερο στη συγκίνηση των αισθήσεων και των αισθημάτων. Ο Σολωμός, μεταστοιχειώνοντας αισθήσεις και αισθήματα, σκοπεύει τελικώς στη διανοητική (απλούστερα: νοητική) συγκίνηση, που δεν είναι βέβαια ορθολογική. Από την άποψη αυτή αποτελεί μοναδική περίπτωση στα γράμματά μας, με την εξαίρεση ίσως του Καβάφη.