O Χοσέ Μαρτί και το «ελληνικό στοιχείο»

Ο Χοσέ Μαρτί (1853-1895), εθνικός ήρωας της Κούβας, ήταν µια πολύπλευρη προσωπικότητα: ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, διηγηµατογράφος, εκδότης, χαρισµατικός δηµοσιογράφος, µεταφραστής και επαναστάτης. Πολύγλωσσος, πολυταξιδεµένος και βαθιά διεθνιστής καθώς «πατρίδα του ήταν η ανθρωπότητα». Στα άρθρα του, που δηµοσιεύτηκαν σε δεκάδες ισπανόφωνες εφηµερίδες, καθώς και σε άλλα κείµενά του, συναντάµε εκατοντάδες αναφορές σε πρόσωπα, µυθολογικά και υπαρκτά, και τόπους της αρχαίας και της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτές οι αναφορές αποτέλεσαν την πρώτη ύλη της πρωτοποριακής µελέτης του Χοσέ Οριόλ Μαρέρο Μαρτίνες.

Η αγάπη του Μαρτί για το «ελληνικό στοιχείο» δεν έχει σχέση µε τον τυπικό «φιλελληνισµό», αλλά κυρίως είναι µια αναζήτηση του οικουµενικού και διαχρονικού χαρακτήρα του ελληνικού πολιτισµού. Ταυτόχρονα, το έργο αυτό είναι µια τοιχογραφία του 19ου αιώνα, καθώς από τις σελίδες του περνούν ο λόρδος Μπάιρον, ο ?ιονύσιος Σολωµός, ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο Ερρίκος Σλίµαν, η Σάρα Μπερνάρ και άλλοι πολλοί. Από τη νεόδµητη γέφυρα του Μπρούκλιν, ταξιδεύει στη Θήβα την επτάπυλη, καθώς ο δηµοσιογράφος «πρέπει να γνωρίζει από το σύννεφο µέχρι το µικρόβιο, από τον Οµάρ Καγιάµ µέχρι τον Παστέρ».

Με αφορµή τις πολιορκίες του Μεσολογγίου και τη µάχη των Θερµοπυλών, ο Μαρτί αποθεώνει την αντίσταση όλων των λαών στον ξένο κατακτητή, έναν αγώνα στον οποίο ο ίδιος έδωσε τη ζωή του πεθαίνοντας στη µάχη «µε το πρόσωπο στραµµένο στον ήλιο».