Μισώ το διάβασμα

Ο Ευτύχης μισεί το διάβασμα και κανένας δεν μπορεί να του αλλάξει μυαλά. Κανένας; Μήπως μπορούν ένας λαγός με μαύρες μπότες, ένα παπαγάλος πειρατής ή ένας ποντικός με χρυσά νομίσματα, που ξεπηδούν από τις σελίδες κάποιου βιβλίου;








ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Ευτύχης πήρε στον έλεγχο Γ στο μάθημα της Γλώσσας, γιατί είχε την ατυχία να αρρωστήσει από το μικρόβιο «Μισώ το διάβασμα». Ένα απόγευμα κλειδώνεται στο δωμάτιό του κάνοντας δήθεν ότι διαβάζει και στήνεται μπροστά στην τηλεόραση. Διάφοροι ήρωες παραμυθιών όμως εμφανίζονται μπροστά του πασχίζοντας να τον δελεάσουν να διαβάσει, προσφέροντάς του χρυσάφι που θα τον κάνει πλούσιο σε ιδέες και όνειρα, ταξίδια σε κόσμους μακρινούς, δημοσιότητα στις εφημερίδες ή προσπαθώντας να τον συγκινήσουν σαν τον βάτραχο που θα μεταμορφωνόταν σε πρίγκιπα αν ο μικρός διάβαζε έστω και μία σελίδα από το βιβλίο του.

Ούτε το παράξενο πουλί που άφηνε ίχνη από γράμματα τον έπεισε ότι το διάβασμα είναι μια απόλαυση, κυρίως όταν δεν είσαι υποχρεωμένος να το κάνεις. «Μισώ το διάβασμα!» τους φώναζε. Και τότε εμφανίστηκαν τα τέρατα, τα φαντάσματά του για την ακρίβεια. Όσοι αγαπούσε, η σκυλίτσα του η Σελίδα, η δασκάλα του, η αγαπημένη του φίλη έγιναν τέρατα που με μανία κατέστρεφαν τα βιβλία! Και ο Ευτύχης ταρακουνήθηκε. Τι θ' απογίνονταν όλοι οι ήρωες αν οι ιστορίες τους χάνονταν;

Το Μισώ το διάβασμα! είναι ένα από τα βιβλία που εντάσσονται στο ρεύμα της νεωτερικής λογοτεχνίας για παιδιά, το οποίο αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90. Κατ' αρχήν ο τίτλος δημιουργεί ένα παραξένισμα. Διαβάσαμε αυτό το βιβλίο σε παιδιά 8-9 χρόνων στις 2 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου. Σούσουρο και αναταραχή προς δύο κατευθύνσεις. Πώς ήταν δυνατόν τέτοια μέρα να διαβάσουμε ένα βιβλίο που ακριβώς μιλούσε για κάποιον ο οποίος μισεί το διάβασμα;

Αλλά να, επιτέλους κάποιος μιλούσε και για αυτούς που βαριούνται τα βιβλία! Και επιπλέον στο εξώφυλλο ο εικονογράφος να έχει ζωγραφίσει, με απαλές γραμμές και χρώματα, τον Ευτύχη καβάλα σ' έναν φτερωτό δράκο να δείχνει τα βιβλία που πρέπει να κάψει με τις φλόγες που βγάζει από το στόμα του.

Η πολιτικά ορθή άποψη περί ανάγνωσης αρχικά ανατρέπεται και το αιρετικό στοιχείο των ανομολόγητων αρνητικών αισθημάτων πολλών παιδιών απέναντι στα βιβλία αποκτά έρεισμα, ακόμη κι αν στο τέλος ο Ευτύχης στενοχωριέται που τέλειωσε το βιβλίο. Το γεγονός ότι αντιστάθηκε σθεναρά στις υποσχέσεις των ηρώων που τον πλησίασαν και ότι τελικά η επιλογή της ανάγνωσης ήταν αποκλειστικά δική του οδηγεί τον ήρωα/αναγνώστη να αναλάβει την ευθύνη της πράξης του.

Ως προς την αφηγηματική τεχνική το βιβλίο αυτό στηρίζεται στη διακειμενικότητα. Γνωστοί ήρωες, σαν τον λαγό της Αλίκης, τον Κοντορεβιθούλη και τις μαγικές του μπότες, τον κάπτεν Χουκ του Πίτερ Παν, το βασιλόπουλο-βάτραχο και την Ωραία Κοιμωμένη, παρεμβαίνουν στο κείμενο και παίρνουν άλλους ρόλους. Βγαίνουν από τις ιστορίες τους οδηγώντας τους αναγνώστες σε νέες διαδρομές φαντασίας.

Η διακειμενικότητα προϋποθέτει την ενεργητική συμμετοχή του αναγνώστη στην παραγωγή του νοήματος. Από την αλληλεπίδραση παλαιού και νέου έργου παράγεται ένα καινούργιο νόημα που στηρίζεται στους συνειρμούς οι οποίοι δημιουργούνται κατά την ανάγνωση.

Πολλά παιδιά ίσως να ταυτίστηκαν με τον Ευτύχη της αρχής, ενώ άλλα να άλλαξαν άποψη για το διάβασμα και να πλησίασαν τον Ευτύχη του τέλους. Πάντως σίγουρα δεν έμειναν αδιάφορα, γιατί παρασύρθηκαν και έπαιξαν με την ανατρεπτική του διάθεση. Τόσο καλό και έξυπνο είναι!

Μαρίζα Ντεκάστρο, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 03-06-2001