Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία

Ένας «προσοντούχος» νέος της Θεσσαλονίκης πάει να γίνει συγγραφέας. Νωρίτερα είχε δοκιµάσει να κάνει τον κινηµατογραφικό παραγωγό, διασπαθίζοντας την πατρική του κληρονοµιά για χάρη κάποιας ηθοποιού. Και ως συγγραφέας κινδυνεύει να ατυχήσει όµως, όταν ο εκδοτικός οίκος που θα τον εξέδιδε, γίνεται παρανάλωµα πυρκαϊάς µε δύο νεκρούς – ένας εκ των οποίων δολοφονηµένος πριν τη φωτιά. Το µόνο «καλό» για τον προσοντούχο νέο είναι η παράκληση της νεαρής και ωραιότατης συζύγου του εκδότη, να της κάνει µαθήµατα οδήγησης κρυφά από τον σύζυγό της.

Ευκαιρίες γι’αυτά τα µαθήµατα αποτελούν τα µατς της Εθνικής στο EURO 2004 – όσο ο σύζυγος αφοσιώνεται στο ποδόσφαιρο, όπως όλοι, κι οι δρόµοι ερηµώνουν. Αλλά η σύζυγος του εκδότη εξοικειώνεται ταχύτερα στο βολάν απ’ ό,τι σε µια προοπτική µοιχείας. Όταν η µοιχεία φτάνει «προ των πυλών» η κυρία πανικοβάλλεται, παίρνει το αυτοκίνητο του υποψήφιου συγγραφέα και φεύγει, για να επιστρέψει έντροµη σε λίγο. ?ς άπειρη οδηγός έχει προκαλέσει ατύχηµα, χτυπώντας κάποιον ζητά που, παρά την αφοσίωση των πάντων στο µατς του προηµιτελικού την κυνήγησε στους έρηµους δρόµους για έλεγχο.Προσπαθώντας να καλύψει την κυρία , να προστατεύσει τον εαυτό του και να βρει τον τρόπο να συνεχίσει την ζωή του, ο ήρωας της ιστορίας αναγκάζεται να επιλύσει παλιότερους ή νεότερους γρίφους ελπίζοντας, την κάθε στιγµή, να γλιτώσει από αλλεπάλληλες αναποδιές...

Σε µια Θεσσαλονίκη µε µακρά παράδοση προοδευτικού Πανεπιστηµίου και παραθρησκευτικών οργανώσεων, µεγάλων ποιητών και διαβόητων τραµπούκων, αναπτύσσεται ένα θρίλερ που παρακολουθεί κατά πόδας ένα άλλο: το πασίγνωστο θρίλερ των αγώνων της Εθνικής στο ευρωπαϊκό πρωτάθληµα ποδοσφαίρου – από τις αρχές του Ιουνίου µέχρι τις 4 Ιουλίου 2004.Ώσπου η λύση του ενός να δοθεί από την κορύφωση του άλλου, µε τον πιο απλό µα και τον πιο απροσδόκητο τρόπο...

Ένα ακόµα αστυνοµικό µυθιστόρηµα από τον συγγραφέα των Μοιραίων αντικατοπτρισµών (2004) και της τετραλογίας: Κατά συρροήν, Σε περίπτωση πυρκαϊάς, Παιχνίδια µνήµης και ?εύτερη φορά νεκρός (1998- 2002).

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Πέτρος Μαρτινίδης, ο οποίος διδάσκει θεωρία και κριτική της αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ, παρ' όλο που στην πρώτη του πεζογραφική εμφάνιση έγραφε ειρωνικά ότι τα τελευταία χρόνια «δεν έμεινε κανείς πανεπιστημιακός που να μην έχει δοκιμάσει να γράψει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με στοιχεία γύρω από την ειδικότητά του», με το πρόσφατο νέο του βιβλίο έφτασε αισίως τα έξι.

Ο Μαρτινίδης, μελετητής της πάλαι ποτέ λεγόμενης παραλογοτεχνίας, συνηγορία της οποίας είχε καταθέσει από το 1982 («Συνηγορία της παραλογοτεχνίας», εκδ. «Πολύτυπο», 1982 και «Υπερδομή», 1994 ), προσεγγίζει και χρησιμοποιεί το αστυνομικό μυθιστόρημα με το δικό του τρόπο. Συνδυάζει τη δομή, τα μοτίβα και τα κλισέ τού αστυνομικού είδους με διανοούμενους ήρωες και με στοιχεία του πανεπιστημιακού μυθιστορήματος. Ετσι, παράλληλα με τους φόνους, τις επικίνδυνα γοητευτικές και μοιραίες γυναίκες, τους γρίφους και την αγωνία, εκτίθενται και ενίοτε παρωδούνται θεωρίες και πρόσωπα, αναπλάθονται και συχνά σατιρίζονται συμπεριφορές και νοοτροπίες των διανοουμένων και όχι μόνο, και είναι διαρκώς παρούσα μια διαβρωτική ειρωνεία των πάντων.

Εκτυλίσσονται δε όλα στη Θεσσαλονίκη, της οποίας δίνουν μια εικόνα διαφορετική από την τρέχουσα ιδεολογικοποιημένη και φαντασιακή πρόσληψή της. Στα πρώτα τέσσερα μυθιστορήματα του («Κατά συρροήν», «Σε περίπτωση πυρκαϊάς», «Παιχνίδια μνήμης» και «Δεύτερη φορά νεκρός», όλα από τις εκδόσεις «Νεφέλη»), τα οποία συγκροτούν και μια άτυπη τετραλογία, ο Μαρτινίδης, με βασικό ήρωα έναν ιστορικό τέχνης, καθηγητή στο ΑΠΘ αρχικά και ένοχο πλαστοπροσωπίας, όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια, ξεκαθάρισε, ειρωνικά αλλά και με περιπετειώδη τρόπο, τους λογαριασμούς του με την πανεπιστημιακή κοινότητα. Στο αμέσως επόμενο, το «Μοιραίοι αντικατοπτρισμοί» οργανώνει την αστυνομική πλοκή του και εστιάζει την οπτική του στον ευρύτερο τώρα χώρο των διανοουμένων και των ανάλογων δραστηριοτήτων. Το νέο του μυθιστόρημα, το «Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία», ξεκινά από το τέλος του προηγουμένου, έχει τον ίδιο ήρωα με εκείνο και φαίνεται ότι συνεχίζει έναν εν εξελίξει καινούριο αφηγηματικό κύκλο.

Ηρωάς του είναι ο Αλέξης, ένας νεαρός, ο οποίος αφού έζησε την περιπέτεια των δολοφονιών του πατέρα του και ενός θεατρολόγου στους «Μοιραίους αντικατοπτρισμούς» και κατασπατάλησε σχεδόν όλη την πατρική του κληρονομιά για τα θέλγητρα και τις φιλοδοξίες μιας νεαρής ηθοποιού, προσπαθεί να βρεί μόνος, πλέον, το δρόμο του. Οταν αρχίζει η αφήγηση, τα μόνα του εφόδια είναι ένα σπίτι στις παρυφές του Σέιχ-Σου και μια ολοκαίνουρια Πόρσε, τα οποία αγόρασε με τα υπολείμματα της οικογενειακής του περιουσίας, το διδακτορικό του για τη σχέση λογοτεχνίας και κόμικς και ένα μυθιστόρημα που έγραψε, με θέμα τον φόνο του πατέρα του. Επιθυμώντας να εκδώσει το μυθιστόρημά του, σχετίζεται μ' έναν πομπώδη μεγαλοεκδότη και εντυπωσιάζεται από τη γοητευτική γυναίκα του. Η ύποπτη πυρκαγιά όμως, που ξεσπά στα γραφεία του εκδοτικού οίκου, με θύματα μάλιστα μια γραμματέα και έναν συγγραφέα, αναστέλλει την έκδοση του βιβλίου. Δεν καταστέλλει βέβαια καθόλου την ερωτική επιθυμία του νεαρού Αλέξη για την γυναίκα του εκδότη, και γι' αυτό δέχεται με χαρά την πρότασή της να της μάθει να οδηγεί αυτοκίνητο. Ομως σε κάποιο μάθημα, μετά μια ολιγόλεπτη και ανολοκλήρωτη ερωτική σκηνή, η γυναίκα φεύγει μόνη της με την Πόρσε και χτυπά θανάσιμα έναν αστυνομικό της ομάδας Ζήτα. Από τη στιγμή εκείνη, ο νεαρός μπλέκει σε μια ακόμη περιπέτεια, αφού αποφασίζει για λόγους αρχής να μην πει τίποτα στην αστυνομία, και προσπαθεί πλέον με κάθε τρόπο να εξαφανίσει το «όπλο» του ατυχήματος, το αυτοκίνητο. Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο όταν εμφανίζεται και κάποιος, ο οποίος γνωρίζει το συμβάν και εκβιάζει τον Αλέξη. Με τη βοήθεια όμως μιας νεαρής δημοσιογράφου, κόρης τού λόγιου γείτονά του και έπειτα από εμπλοκές με διεφθαρμένους αστυνομικούς, νέους φόνους και αποκαλύψεις για το ύποπτο παρελθόν και τις σκοτεινές δραστηριότητες πολλών προσώπων της αφήγησης, ο Αλέξης αντιλαμβάνεται τη σκευωρία, της οποίας θύμα ήταν ο ίδιος, και φτάνει στη λύση των πολλών προβλημάτων του. Γύρω από τον τυπικό αυτό αστυνομικό αφηγηματικό κορμό, ο Μαρτινίδης αναπτύσσει τη μυθοπλασία του, στην οποία όμως παρεμβαίνει και εντάσσει αρμονικά την κριτική και θεωρητική του προβληματική. Ετσι, για παράδειγμα, το περυσινό ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, κατά τη διάρκεια του οποίου εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα, αφ' ενός είναι οργανικά ενταγμένο στην ανέλιξη της αφήγησης και αφ' ετέρου δίνει την ευκαιρία στο συγγραφέα, με τις περιγραφές των πανηγυρισμών των επιτυχιών της Ελλάδας και τους διάλογους των ηρώων του, να εκθέσει τον προβληματισμό του για το ρόλο του αθλήματος αυτού στη διαμόρφωση των τοπικών και εθνικών ταυτοτήτων.

Η εκδοτική δε ιδιότητα ενός από τους βασικούς ήρωες, είναι η αφορμή για τη διατύπωση διαφόρων «θεωριών» για τη γραφή και τους συγγραφείς και βέβαια για τη διακωμώδηση των νοοτροπιών και των ηθών του χώρου. Σατιρίζονται επιπλέον και παρωδούνται και άλλες πολλές πλευρές του δημόσιου βίου, ενώ αφθονούν τα λεκτικά παιχνίδια και εντυπωσιάζει το ύφος και η χρήση της γλώσσας. Σ' αυτό το αφηγηματικό πλαίσιο, ανάμεσα στην περιπέτεια και την ειρωνεία, ισορροπούν και σκιαγραφούνται με πειστικότητα οι χαρακτήρες της μυθοπλασίας, αναπαράγονται δε με επιτυχία οι κώδικες και τα μοτίβα του αστυνομικού λογοτεχνικού είδους. Η αστυνομία μάλιστα, εμφανίζεται διεφθαρμένη και ως απειλή για τον ήρωα, ο οποίος προσπαθεί εξωθεσμικά και μόνος να αντιμετωπίσει το αρκετά πολύμορφο Κακό. Η πόλη της Θεσσαλονίκης δε, οι τόποι της οποίας περιγράφονται σχεδόν με χαρτογραφική ακρίβεια, είναι το σκηνικό και το φόντο των αφηγούμενων και των πολλαπλών υποδηλούμενων. Τελικά, και αυτό το μυθιστόρημα του Μαρτινίδη, παρά τη διαφαινόμενη αχνά αναπαραγωγή κάποιας μανιέρας, είναι, αναγνωστικά και διανοητικά, ελκυστικό.



ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΚΩΤΙΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 05/08/2005