Παγκοσμιοποίηση αποϋλοποίηση και νέα οικονομία

Τι προκαλεί την παγκοσμιοποίηση και ποιες εξελίξεις δημιουργούν τη νέα οικονομία; Τι καινούργιο φέρνει το ηλεκτρονικό εμπόριο και το ηλεκτρονικό επιχειρείν; Ποιες είναι οι νέες ευκαιρίες και προκλήσεις στον κόσμο των επιχειρήσεων; Ποιες είναι οι αρχές του σύγχρονου management; Πώς επιτυγχάνεται η επιχειρηματική αλλαγή; Ποιες είναι οι επιπτώσεις της αλλαγής για τους εργαζόμενους; Πώς αλλάζουν οι τρόποι εργασίας και οι συνθήκες απασχόλησης; Ποιοι είναι οι νέοι ρόλοι των στελεχών και πώς αλλάζει η καριέρα τους; Πώς θα εξασφαλίσουμε την επαγγελματική μας επιτυχία μέσα στις νέες αυτές συνθήκες; Ποια νέα εφόδια και προσόντα, ποιες νέες αντιλήψεις και τρόπους σκέψης απαιτεί απ' όλους μας η Παγκοσμιοποιημένη Νέα Οικονομία;
Αυτά τα θέματα παρουσιάζει και αναλύει με γλαφυρότητα στο βιβλίο του ο Κ. Μασμανίδης. Ένα βιβλίο για τις επαναστατικές αλλαγές της εποχής μας. Γραμμένο με απλό και κατανοητό τρόπο, διαβάζεται ευχάριστα τόσο από ανθρώπους των επιχειρήσεων όσο και από το ευρύτερο κοινό. Πλούσιο σε χρήσιμες γνώσεις και διορατικές παρατηρήσεις, ενημερώνει, ερεθίζει τη σκέψη και εμπνέει.



Για τους περισσότερους από εμάς, οι έννοιες της νέας οικονομίας και της παγκοσμιοποίησης αποτελούν πρότυπα εισαγόμενα στα οποία δεν έχουμε τη δυνατότητα να επιδράσουμε και τα οποία όμως θα κληθούμε να υιοθετήσουμε και να «υπηρετήσουμε». Έτσι στερεότυπα επαναλαμβάνουμε τις δύο αυτές λέξεις, με δέος πολλές φορές, χωρίς όμως να είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε τους μηχανισμούς πίσω τους.


Ο δρ Κώστας Μασμανίδης, γενικός γραμματέας του Επιχειρηματικού Συμβουλίου του Οργανισμού Παρευξείνιας Οικονομικής Συνεργασίας, εκφράζει σε αυτό το βιβλίο του μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη σχετικά με τον νέο κόσμο που έρχεται. Οι επεξηγήσεις του βοηθούν πολύ στην κατανόηση των ζητουμένων και οι προτάσεις του σε μεγάλο βαθμό ευκολύνουν τη συμμετοχή μας στα νέα πρότυπα.


Στον βαθμό που οι υπάρχουσες δομές επιτρέπουν όχι μόνον την υιοθέτηση των αλλοδαπών προτύπων αλλά και την ταχεία αφομοίωσή τους από την επιχειρηματική κοινότητα, υπάρχει πάντα η δυνατότητα να μπορέσουμε να λάβουμε μέρος ενεργά στη δημιουργία και στην εξέλιξή τους. Προϋποτίθεται βέβαια ότι οι δυνατότητες μιας κοινωνίας να παρακολουθήσει τις αλλαγές είναι δεδομένες (εμείς θα συμπληρώναμε ότι μια κοινωνία πρέπει χωρίς αγκυλώσεις να είναι επιδεκτική σε αυτές τις μεταβολές).


Η υπόθεση της αλλαγής ξεκινάει με την παγκοσμιοποίηση, δηλαδή με το άνοιγμα των αγορών στο ελεύθερο εμπόριο, με την υιοθέτηση ισχυρών κοινών νομισμάτων από ομάδες κρατών που έχουν σταθερές κοινωνικές και πολιτικές δομές και με την απελευθέρωση της αγοράς κεφαλαίων, ώστε οι περιοχές του πλανήτη να ενώνονται σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Ο συγγραφέας αποδίδει μεγάλη βαρύτητα στην ομοιογενοποίηση των καταναλωτικών προτύπων και στην υιοθέτηση της αγγλικής γλώσσας ως μιας «πλανητικής διεθνούς». Χωρίς αυτές τις δύο παραμέτρους, τίποτε δεν θα μπορούσε να οικοδομηθεί εφόσον θα πρέπει να υπάρχουν πάντοτε κάποιες ελάχιστες σταθερές που να λειτουργούν σαν θεμέλια.


Δεν θα αρκούσαν όμως μόνον τα παραπάνω για να έχει βάθος η αλλαγή, καθώς ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι και κατά το παρελθόν υπήρξαν απόπειρες για μια ένωση του τότε γνωστού κόσμου, που όμως λόγω του ανεπαρκούς τεχνολογικού υποβάθρου δεν μπορούσαν να έχουν συνέχεια.


Η δεύτερη μηχανή της αλλαγής είναι, κατά συνέπεια, η επανάσταση της πληροφορικής και η επανάσταση των τηλεπικοινωνιών. Αυτές οι δύο επαναστάσεις με τη σειρά τους οδήγησαν σε μια νέα τεχνολογική έκρηξη, αυτήν του Διαδικτύου. Οι εφαρμογές των παραπάνω είναι πολυδιάστατες καθώς συντείνουν στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην αύξηση του βαθμού διείσδυσης των νέων προτύπων. Συζήτηση επιδέχεται το ποιοι θα είναι όμως οι φορείς των νέων αυτών προτύπων.


Σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι φορείς των αλλαγών αυτών στο μικροοικονομικό επίπεδο είναι οι επιχειρήσεις που τολμούν να ρισκάρουν τα κεφάλαιά τους στην εφαρμογή νέων ιδεών και καινοτομιών προσδοκώντας κάποια σημαντικά μελλοντικά οφέλη. Όλοι οι υπόλοιποι, καταναλωτές και εργαζόμενοι, δεν είναι παρά οι αποδέκτες των νέων προϊόντων και των καινούργιων ευκολιών. Στον βαθμό που οι τελευταίοι μπορέσουν να ακολουθήσουν τις νέες εξελίξεις ώστε αυτές να επιτύχουν (π.χ. κινητά τρίτης γενιάς), οι επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να ωφεληθούν και να προχωρήσουν έτσι σε περισσότερες εφαρμογές, πειράματα και καινοτομίες.


Αναπόσπαστο κομμάτι της δημιουργικότητας αυτής είναι και η προσαρμογή στο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον. Γνωρίζοντας πως αυτό το νέο περιβάλλον θα είναι άκρως ανταγωνιστικό, καθώς όσο περνάει ο καιρός καταρρέουν και τα τελευταία τείχη του προστατευτισμού, μέγα ζητούμενο αποτελεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί αφενός μεν με τις νέες τεχνολογικές εφαρμογές στον χώρο των επιχειρήσεων (ψηφιοποίηση), αφετέρου δε με τον εκσυγχρονισμό του «μάνατζμεντ» των επιχειρήσεων (περιστολές δαπανών, ολική ποιότητα, διαχείριση γνώσεως και καινοτομίες) και της διαχειρίσεως των ανθρωπίνων πόρων (νέα πρότυπα ικανοποίησης και κινητοποίησης των εργαζομένων).


Θα άξιζε να σταθεί κανείς σε δύο σημεία. Πρώτον, στην ανάγκη για καινοτομίες (βλ. εφευρέσεις, ευρεσιτεχνίες, μονοπωλιακά κέρδη), που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να αποκτούν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και συνεπώς να ενισχύουν την κερδοφορία τους.


Ο βραχύβιος κύκλος των νέων προϊόντων στη μεταβιομηχανική εποχή ασκεί μεγάλες πιέσεις στις επιχειρήσεις για ταχύτητα στην προώθησή τους για να μπορεί το συνολικό αποτέλεσμα να είναι κερδοφόρο και άξιο λόγου. Η ταχύτητα αυτή προϋποθέτει ευέλικτες οργανωτικές και διοικητικές δομές. Δεύτερον, στην ανάγκη για τη σωστή διαχείριση των ανθρωπίνων πόρων. Οι επιχειρήσεις πολύ συχνά υποεκμεταλλεύονται τις δυνατότητες των στελεχών τους, όπως ακριβώς ένας άνθρωπος χρησιμοποιεί μέρος μόνο των πνευματικών δυνατοτήτων του, με αποτέλεσμα την απώλεια χρήσιμων δεξαμενών ιδεών.


Η διεθνής βιβλιογραφία μόνο τελευταία άρχισε να μελετάει πιο προσεκτικά τη σημασία της πλήρους αξιοποιήσεως εκάστου εργαζομένου ανάλογα με τις δεξιότητές του. Εκ των παραπάνω διαπιστώνεται ότι βρισκόμαστε ακόμη στα αρχικά στάδια μιας νέας εταιρικής κουλτούρας. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πολλές φορές οι οικονομικές κρίσεις οφείλονται στις διαρθρωτικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στον μικρόκοσμο των επιχειρήσεων με στόχο την επίτευξη ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Οι κρίσεις αποτελούν το λίπασμα για νέες ιδέες και νέες εφαρμογές, όπως ακριβώς σε πολεμικές περιόδους υπάρχει πληθώρα νέων εφευρέσεων.


Ως επιστέγασμα της ανάλυσής του, ο συγγραφέας προσθέτει και την πορεία προς έναν διαπολιτισμικό κόσμο. Ισως να είναι ακόμη πολύ νωρίς για τέτοιες σκέψεις (όταν, π.χ., σε πολλές χώρες κυριαρχούν φονταμενταλιστικά καθεστώτα), αλλά πάντως βρισκόμαστε σε μια αδιάκοπη πορεία σύγκλισης όχι μόνο των οικονομιών αλλά και των πολιτισμών.

Νίκος Α. Κεράνης, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 24-03-2001