Αλδεβαράν

Aλδεβαράν ονόμασαν οι Αραβες τον πλέον λαμπερό αστέρα στον αστερισμό του Tαύρου.

Kάποιος πίστεψε πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει εκεί πάνω, όμως γκρεμίστηκε επειδή κάποιος άλλος δεν ακολούθησε και μένει στη γη φυλακισμένος (δεν γνωρίζει αν τον εκλείδωσαν μέσα ή τον άφησαν απ’ έξω) σε ενοχές και τύψεις, ερήμην του ένοχος.

Όμως, μέσα από μία μαγική, πλήρη θαυμάτων ανάβαση, με χαλινούς την κατανόηση και την παραδοχή πως είναι υπαρκτό και εκείνο το είδος έρωτα που αυτός αγνοεί και όπου δεν μετέχει, θα αξιωθεί τον Aλδεβαράν, με συντρόφους του ισόβιους απλά και μεγαλειώδη πράγματα, όπως το χιούμορ, η αγάπη, η φιλία.

(Από τον εκδότη)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Πώς μπορεί, από τη μια στιγμή στην άλλη, να ανατραπεί η ζωή του Ερμή, του κεντρικού προσώπου του μυθιστορήματος «Αλδεβαράν»; Ενός τριανταπεντάρη, επιτυχημένου, ευκατάστατου και «ενταγμένου στο σύστημα» χρηματιστή; Ενός άντρα μάλλον «ανίδεου και χορτάτου», εγωκεντρικού, που αλλάζει τις γυναίκες σαν τα πουκάμισα; Αρκεί η υπόκωφα βίαιη εισβολή, στην «παλίμψηστη» καθημερινότητά του, ενός ξαφνικού, ανατρεπτικού ανέμου ή μήπως, για να επέλθει η ανατροπή, απαιτείται και η ταυτόχρονη, με την επέλευση του «μοιραίου», αφύπνιση ανεπίγνωστων, σκοτεινών και ανεξερεύνητων δυνάμεων που, ώς τότε, βρίσκονταν εν υπνώσει στον πυρήνα της ύπαρξης αυτού που δέχτηκε την «εισβολή»; Για να αποδειχτεί, εντέλει, ότι η όποια αμετακίνητη και αρραγής βεβαιότητα είναι εκτεθειμένη στο, ανά πάσα στιγμή, ενδεχόμενο της κατάρρευσής της· ότι αρκεί να συντρέξουν οι κατάλληλες, κάθε φορά, περιστάσεις, για να αποδειχθεί το σαθρό και ανίσχυρο της, από άγνοια, νομιζόμενης σταθερής και αμετακίνητης επιλογής αυτού ή εκείνου του τρόπου και της στάσης ζωής· για να ανοίξει το βάραθρο του επίφοβου, επίβουλου και απειλητικού αγνώστου;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που γεννά η ξαφνική, η, σαν από «οιακισμό κεραυνού», εκ βάθρων αναθεώρηση και ανατροπή της ζωής τού ως άνω ήρωα, από τη στιγμή που εισβάλλει στην κοινότοπη καθημερινότητά του ο Μύρτος. Ενας όμορφος, παράξενος, μάλλον μυστηριώδης, εικοσιπεντάχρονος νέος, η «καταγωγή» του οποίου εντοπίζεται στο αμέσως προηγούμενο μυθιστόρημα του Παύλου Μάτεσι («Μύρτος»), όπου, όπως και στο ανά χείρας μυθιστόρημα, χωρίς να δρα, θα μπορούσε κανείς να πει ερήμην του, αποτελούσε τον υπόγειο κινητήριο μοχλό της υπόθεσης. Εξώγαμο, υιοθετημένος από δύο υπέργηρους, ενενηντάρηδες, ιδιαίτερα ευκατάστατους, δίδυμους αδελφούς, θείους της μητέρας του, αναπτύσσεται βυθισμένος στον ύπνο ώς τα οκτώ του χρόνια, σε μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία, ώσπου εν μέσω τραγελαφικών και μελοδραματικών συμβάντων, που εξώθησαν τον κοινωνικό περίγυρο σε ακραίες συμπεριφορές, ξυπνάει, εγείρεται, βάζει φωτιά και εξαφανίζεται. Ετσι, μεγαλωμένος κάτω από συνθήκες που προοιωνίζονταν μιαν εξέλιξη κάθε άλλο παρά συνηθισμένη, μυρόβλυτης, κληρονόμος της τεράστιας περιουσίας των θείων του, σκοτεινός, δυσερμήνευτος, με αδιευκρίνιστες προθέσεις, εμφανίζεται τώρα εισβάλλοντας στη ζωή του Ερμή και οδηγώντας τον σε μια κατάσταση από κάθε άποψη αμφίσημη, ερμαφρόδιτη και, οπωσδήποτε, επισφαλή.

Το ενδιαφέρον, στην προκειμένη περίπτωση, έγκειται στο γεγονός ότι η ανατροπή της ζωής του Ερμή και η ακαριαία «μετάβασή» του από τον κόσμο της τετριμμένης καθημερινής οχλοβοής σε ένα ερημικό πορθμείο του έρωτα και του θανάτου (με μονίμως -παρά τη γαλήνη του τόπου και του τοπίου, τη διανθισμένη με τις εναλλαγές της φύσης και των καιρικών συνθηκών- υφέρποντα τον κίνδυνο της εμπλοκής του σε νέα, απαιτητικά και βασανιστικά, υπαρξιακής υφής, ερωτήματα, ικανά να θέσουν, για μία ακόμα φορά, εν αμφιβόλω οποιαδήποτε βεβαιότητά του), δεν πραγματοποιείται ενόσω ζει ο Μύρτος, αλλά αμέσως μετά τον θάνατό του. Την ημέρα που, ενδίδοντας στα κοινωνικώς κρατούντα, αλλάζει βέρες αρραβώνα με μία από τις «κατακτήσεις» του, καλείται από κάποιον άγνωστο να σπεύσει στο σπίτι του Μύρτου, όπου τον βρίσκει νεκρό. Θα έλεγε κανείς ότι, όσο ο Μύρτος ζούσε, εξυφαινόταν, με μιαν υπερκόσμια μυστικότητα, το άδηλο, ανατρεπτικό του παρόντος, μέλλον του Ερμή, με κάποια απειροελάχιστα και, οπωσδήποτε, δυσδιάκριτα και δυσανάγνωστα προμηνύματα για το τι έμελλε να ακολουθήσει· το έναυσμα για την επικείμενη τερατώδη ανατροπή δίνεται με τον θάνατό του, το σχεδόν τελετουργικό πλύσιμο του παγωμένου, άχραντου, σώματός του και, βέβαια, με την ανάγνωση της τελευταίας θέλησής του, σύμφωνα με την οποία καθιστούσε τον Ερμή μοναδικό κληρονόμο του, αποκαλώντας τον εραστή του.

Κάπως έτσι σηματοδοτείται η έναρξη μιας επώδυνης διαδικασίας ενδοσκόπησης και αυτοσυνειδησίας, για τον Ερμή, η οποία βαίνει παράλληλα με την εκ μέρους του συνειδητή προσπάθεια απαλλαγής απ' ό,τι, ώς τότε, τον κρατούσε δέσμιο μιας πραγματικότητας στενότατα συνυφασμένης με το ατομικό και το κοινωνικό ψεύδος, με την ψευδαίσθηση ότι η ζωή του κυλούσε «κανονικά», πάνω στις στρωμένες από άλλους ράγες μιας ανούσιας καθημερινότητας. Ακόμα, κάπως έτσι σηματοδοτείται η επιβεβαίωση ενός μυστικού αρραβώνα ανάμεσα σ' αυτόν και τον νεκρό Μύρτο· έμπρακτη απόδειξη η βέρα -αυτήν που θα αντάλλασε με την υποψήφια σύζυγό του, τη Μυρτώ-, που άφησε στην τσέπη τού παντελονιού τού νεκροντυμένου από τον ίδιο νέου. Επιβεβαίωση που, ταυτοχρόνως, έθετε εν αμφιβόλω όλες τις προηγούμενες, ψευδεπίγραφες, βεβαιότητές του περί ζωής, θανάτου και έρωτα- που διάβρωσε, διαμιάς, το έως εκείνη τη στιγμή νομιζόμενο αρραγές ανδρικό του σώμα, κάνοντάς το ευεπίφορο σε αγγίγματα και δοσίματά που, όσο ήταν αμετάθετα προσκολλημένος στα πρότυπα ερωτικών συμπεριφορών υπαγορευμένων από το φύλο του, του ήταν αδιανόητο ακόμα και να υποψιαστεί ή να φανταστεί.

Η διαδικασία ενδοσκόπησης και αυτογνωσίας συντελείται στη μοναξιά ενός μικρού νησιού -κληρονομημένου από τον Μύρτο-, που στην άκρη του δεσπόζει ένας φάρος, τη λειτουργία του οποίου έχει αναλάβει ο Ερμής μαζί με κάποιον ντόπιο, πρώην ναυτικό. Η γαλήνη του τόπου, οι σωματικά βιωνόμενες αλλαγές των εποχών και των καιρικών συνθηκών, ο σκιασμένος από μία ελιά τάφος του Μύρτου προσφέρονται για την αποτελεσματική, βασανιστική αλλά και ηδύπαθη «κατάβαση» προς εαυτόν που, με ηρεμία και αδιαλείπτως, επιχειρεί ο Ερμής, θέλοντας να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τον εαυτό του, με τη ζωή, τον θάνατο και με τους άλλους. Η άλλη του πλευρά, που χρόνια βρισκόταν σε κατάσταση ύπνωσης, με συνέπεια να μην μπορεί να έχει μία όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη αίσθηση και αντίληψη του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου, αφυπνισμένη αιφνίδια, τον διδάσκει, αργά και σταθερά, την αμφισημία των φαινομένων και των καταστάσεων και τον προτρέπει να είναι ανοιχτός σε όλα τα ενδεχόμενα. Τον εμπνέει με την ιδέα μιας πρωτόγνωρης δικαιοσύνης, στην επικράτεια της οποίας ο μεγάλος δάσκαλος και μύστης είναι η ίδια η φύση, με τις αιφνίδιες αλλαγές και ανατροπές της· τον κάνει προσηνή και συγκαταβατικό στο «άλλο» και στο διαφορετικό. Με οδηγό τη μορφή του Μύρτου, που εναγωνίως προσπαθεί να ανασυνθέσει, με τη βεβαιότητα ή τη διαίσθηση ότι, ανασυνθέτοντάς την, οριστικοποιεί αυτό που ήταν και δεν γνώριζε. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον αναγνωρίσιμο και οικείο, διαμορφωμένο επιδέξια από τον αφηγητή Παύλο Μάτεσι, με εναρμονισμένα στοιχεία ονείρου, μύθου και πραγματικότητας, και με διάσπαρτα ψήγματα μυθολογίας, που, όλα μαζί, κάνουν την αφήγηση να κυμαίνεται ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό· δημιουργώντας έναν «τόπο» όπου ανάβαση και κατάβαση αποτελούν εναλλασσόμενες εκδοχές της ίδιας πορείας που, όσο ολισθηρή, δύσβατη και τραυματική κι αν είναι, μπορεί, έστω για λίγο, να γίνει όχι απλώς βατή, αλλά ευφρόσυνη, αρκεί να γίνει -και κάποτε γίνεται- το αναπάντεχο θαύμα της αγάπης, της φιλίας και του έρωτα, που είναι, υπό προϋποθέσεις, η άλλη όψη του θανάτου.



ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 11/01/2008