Αγωνιστές. Η Ελληνική Αριστερά χθες, σήμερα, αύριο

Πέντε παλάιμαχοι αγωνιστές του κινήματος της Αριστεράς, ο Μανώλης Γλέζος, ο Τάκης Μπενάς, ο Κώστας Φιλίνης, η Φώφη Λαζάρου και ο Βασίλης Σακελλαρίου, με τις συνεντεύξεις τους στον Λευτέρη Μαυροειδή, αφηγούνται τη ζωή, τις ατομικές τους εμπειρίες και τα προσωπικά τους βιώματα από τη διαδρομή τους στο κίνημα της Αριστεράς, στην περίοδο, κυρίως, από το τέλος του εμφυλίου πολέμου ως τις μέρες μας.

Διατυπώνουν από την άλλη πλευρά τις σκέψεις τους σχετικά με τα σημερινά προβλήματα στη χώρα μας και στον κόσμο, τις προκλήσεις που θέτει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και, στο πλαίσιο αυτό, καταγράφουν τις απόψεις τους σχετικά με την πολιτική των κομμάτων της Αριστεράς, με ειδικότερη αναφορά στο Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Οι πέντε αγωνιστές ξεκίνησαν, πριν από δεκάδες χρόνια, τη θυελλώδη διαδρομή τους από τον κοινό κορμό της κομμουνιστικής Αριστεράς, από ένα σημείο και πέρα όμως, στην ατμόσφαιρα των κοσμογονικών αλλαγών που συνέβησαν στα τέλη του 20ου αιώνα, ακολούθησαν αποκλίνουσες τροχιές, παραμένοντας αδιάλειπτα στρατευμένοι στο χώρο της Αριστεράς και ειδικότερα της εν ευρεία έννοια ανανεωτικής Αριστεράς. Μέσα από την σύνθεση, την αλληλοσυμπλήρωση -ή και την αντιπαράθεση- των ζωντανών αυτών αφηγήσεων προβάλλουν άγνωστα γεγονότα, αποκαλυπτικές πτυχές, πλούσιο παρασκήνιο από την εσωτερική ζωή του κινήματος της Αριστεράς, φωτίζοντας από διάφορες οπτικές γωνίες την ιστορία του μεγαλύτερου κοινωνικού και πολιτικού κινήματος του 20ου αιώνα.


ΚΡΙΤΙΚΗ



Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60 μεταξύ Μόσχας και Σόφιας συζητιόταν η προσχώρηση της Βουλγαρίας στη Σοβιετική Ενωση ως 16ης σοβιετικής σοσιαλιστικής δημοκρατίας. H ιδέα αυτή, που αν γινόταν πράξη θα μετέβαλλε ριζικά την κατάσταση στη Βαλκανική, με προεκτάσεις στην Ευρώπη αλλά και στις ευρύτερες διεθνείς ισορροπίες, είχε ριχθεί - και υποστηριχθεί επίμονα - από τους Βουλγάρους. Τελικώς απορρίφθηκε από τον Χρουστσόφ, ο οποίος είχε ως πρώτη και βασική προτεραιότητά του την επίτευξη ειρηνικής συνύπαρξης με τις δυτικές δυνάμεις. Την υπόθεση αυτή είχε αποκαλύψει ο ίδιος ο Χρουστσόφ στον Μανώλη Γλέζο όταν εκείνος βρέθηκε στη Μόσχα τον Ιούλιο του 1963 προκειμένου να του απονεμηθεί το βραβείο Λένιν.

Ο Μανώλης Γλέζος αφηγείται διά μακρών την άγνωστη αυτή ιστορία στο πλαίσιο της συνέντευξης που έδωσε στον Λευτέρη Μαυροειδή και δημοσιεύεται στο βιβλίο Αγωνιστές (έκδοση Προσκήνιο - Αγγελος Σιδεράτος). Στο ίδιο βιβλίο περιέχονται οι συνεντεύξεις και άλλων τεσσάρων κορυφαίων αγωνιστών που αποκαλύπτουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πλευρές από την ιστορία του κινήματος της Αριστεράς στη χώρα μας στην τόσο ταραγμένη περίοδο από το τέλος του εμφυλίου πολέμου ως και σήμερα. Είναι ο Τάκης Μπενάς, ο Κώστας Φιλίνης, η Φώφη Λαζάρου και ο νεότερος, προερχόμενος από το τροτσκιστικό κίνημα, Βασίλης Σακελλαρίου. Με τις συνεντεύξεις αυτές οι πέντε παλαίμαχοι αγωνιστές καταγράφουν τη ζωή και τη δράση τους στις γραμμές του κινήματος της Αριστεράς, τις προσωπικές εμπειρίες τους και τα ατομικά τους βιώματα στο ξετύλιγμα των αγώνων του κινήματος.



Το σχίσμα του '68



Μέσα από τις προσωπικές αυτές αφηγήσεις περνάει η σύνθετη και εν πολλοίς ακανθώδης ιστορία της κομμουνιστικής και της ευρύτερης Αριστεράς σε όλο το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα: οι διεργασίες στους κόλπους της ΕΔΑ και οι σχέσεις μεταξύ ΕΔΑ και ηγεσίας του KKE στο εξωτερικό, ειδικότερα οι σχέσεις και οι συγκρούσεις στους κόλπους της ίδιας της ηγεσίας του KKE, το σχίσμα του 1968 και η δημιουργία του KKE εσωτερικού. Τέλος, η παράλληλη πορεία και η αδυσώπητη πάλη μεταξύ των δύο κομμουνιστικών κομμάτων ως τη σύμπηξη αλλά και την εν συνεχεία διάσπαση του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, με την οριστικοποίηση της διάσπασης ανάμεσα στις δύο βασικές συνιστώσες του κινήματος της Αριστεράς.

Καθώς όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι ανήκουν στην εν ευρεία εννοία «ανανεωτική Αριστερά» οι αφηγήσεις τους αφορούν κατά κύριο λόγο τις εξελίξεις στον χώρο αυτόν. Ο Τάκης Μπενάς περιγράφει ειδικότερα τη δύσκολη πορεία του KKE εσωτερικού και τις διεργασίες που οδήγησαν στη μετεξέλιξή του σε EAP το 1986. Ο Κώστας Φιλίνης και η Φώφη Λαζάρου, αναφερόμενοι επίσης στην ίδια περίοδο, στέκονται ειδικότερα στην πορεία και στη σημερινή προβληματική του ΣΥΝ. Στα ίδια θέματα αναφέρεται μεταξύ άλλων και ο Βασίλης Σακελλαρίου, ο οποίος, επικεφαλής ενός τμήματος του τροτσκιστικού κινήματος, προσχώρησε το 1991 στον ΣΥΝ, για να αποχωρήσει όμως το καλοκαίρι με τον Νίκο Μπίστη και άλλα στελέχη και να ενταχθεί στην Ανανεωτική Εκσυγχρονιστική Κίνηση της Αριστεράς AEKA.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί κατά κάποιον τρόπο συνέχεια του προηγούμενου έργου του ίδιου συγγραφέα Οι δύο όψεις της ιστορίας. Προσκήνιο και παρασκήνιο στο κομμουνιστικό κίνημα, στο οποίο καταγράφονται οι συνεντεύξεις πέντε άλλων κορυφαίων της ελληνικής Αριστεράς, των Βασίλη Νεφελούδη, Λευτέρη Βουτσά, Λεωνίδα Τζεφρόνη, Λεωνίδα Κύρκου και Γρηγόρη Φαράκου, που κυκλοφορεί σε τρίτη έκδοση από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Ετσι μέσα από τις προσωπικές εξομολογήσεις των παλαίμαχων αγωνιστών, το πλούσιο παρασκήνιο, τις άγνωστες πτυχές, τις συγκλονιστικές λεπτομέρειες που γεμίζουν τις σελίδες των δύο αυτών βιβλίων περνάει ζωντανή και κατ' εξοχήν αυθεντική η ιστορία της κομμουνιστικής και της ευρύτερης Αριστεράς στη χώρα μας από το 1918 που ιδρύθηκε το KKE ως τις ημέρες μας. Και προκύπτουν απαντήσεις σε δραματικά ερωτήματα που βασανίζουν επί δεκάδες χρόνια τον κόσμο της Αριστεράς.



ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 10-08-2003