Ιώβ ή Ο Θεός στο εδώλιο ΙΙ

Η σύνθεση αυτού του υπομνήματος είναι η συνήθης: Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια - Μεταφραστικές Σημειώσεις. Το ασύνηθες είναι ο όγκος της Εισαγωγής. Αυτός οφείλεται κυρίως στον ακόλουθο λόγο. Το υπόμνημά μου δηλ. δεν το προόριζα αποκλειστικά και μόνο για ειδικούς. Οι ειδικοί ήδη κατέχουν την πληθώρα εκείνη των φιλολογικών, ιστορικών, θρησκευτικών και φιλοσοφικών γνώσεων, που απαιτούνται από την κατανόηση του κειμένου, την εξηγητική πρώτα (τι λέει το κείμενο) και την ερμηνευτική έπειτα (τι λέει το κείμενο σ' εμάς σήμερα). Ώστε στα αποκλειστικά και μόνο επιστημονικά υπομνήματα όλες αυτές οι γνώσεις θεωρούνται δεδομένες, μ' αποτέλεσμα να μην είναι και οι εισαγωγές τους ογκώδεις. Αλλά τον ΙΩΒ, εγώ τον προόριζα γι' ανθρώπους καλλιεργημένους, βέβαια, και με κάποιο στοχαστικό ενδιαφέρον για τη θρησκεία της Βίβλου, αλλ' όχι, αναγκαστικά, εβραιομαθείς, γνώστες των κριτικών μεθόδων ερεύνης των κειμένων κ.τ.λ. Ήμουν, λοιπόν, υποχρεωμένος να παρέχω, κάθε τόσο, τέτοιες πληροφορίες, όσο πιο απλά μπορούσα. Έτσι, όμως, οι σελίδες αυξάνονταν.
Και κάτι άλλο συνέβαλε στην αύξηση των σελίδων. Στα Υπομνήματα, οι πραγματολογικές και νοηματικές εξηγήσεις, οι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου, εκτίθενται ή κάτω από κάθε εδάφιο ή απέναντι σ' αυτό ή και στο τέλος του κεφαλαίου. Έτσι, όμως, ο αναγνώστης δύσκολα μπορεί να σχηματίσει μια συνθετική εικόνα της κοινωνίας από την οποία το Έργο προήλθε και στην οποία απευθύνθηκε. Δύσκολα, επίσης, μπορεί να κάνει κτήμα του τη συνολική συλλογιστική του Έργου. Μου φάνηκε, λοιπόν, ότι αυτά θα γίνονταν ευκολότερα για τον αναγνώστη, αν τα παρουσίαζα συνθετικά και μεθοδικά στην Εισαγωγή, καθοδηγώντας τον αναγνώστη μου και με τίτλους και υπότιτλους. [...]
Το μήνυμα του ΙΩΒ αποτελείται από ένα προβληματισμό και την άρση του. Συχνά λέγεται ότι πρόκειται για το ερώτημα "Πώς συμβιβάζεται λογικά ένας δίκαιος και παντοδύναμος Θεός με την παρουσία των βασανισμένων αθώων στον κόσμο;". Ωστόσο ο πρωταγωνιστής του Έργου φωνάζει στο Θεό του, "Πώς συμβιβάζεται λογικά η δικαιοσύνη και η παντοδυναμία σου με τα βάσανα που με χτύπησαν, ενώ η παντογνωσία σου το ξέρει πως είμαι αθώος;". Τα δύο ερωτήματα είναι πολύ διαφορετικά. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε ένα λογικό πρόβλημα που γυρεύει, φυσικά, και μια λογική λύση. Στη δεύτερη, αντιθέτως, περίπτωση, βρισκόμαστε μπροστά στην απόγνωση ενός ανθρώπου που ζητάει ψυχολογική λύτρωση. Γι' αυτό και το Έργο κυριαρχείται από πραγματισμό και πάθος, όχι από αφηρημένη συλλογιστική. Η λύτρωση στον Ιώβ έρχεται με την Πίστη. Πρόκειται για ένα βίωμα ίδιον της εβραϊκής θρησκείας, το οποίο, όπως θα δούμε αλλού, δεν είναι και τόσο γνωστό, όσο συνήθως θεωρείται.
Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να καταλάβει κανείς, γιατί ένα Έργο με τέτοιο μήνυμα δημιουργεί ένα όλο και πιο ακατάσχετο χείμαρρο βιβλικών ερευνών. [...] Αλλά, βέβαια, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς και γιατί ένα μήνυμα σαν κι αυτό του ΙΩΒ κινεί τόσο συχνά το ενδιαφέρον γνωστών φιλοσόφων, στοχαστών, ποιητών, μυθιστοριογράφων, θεατρικών συγγραφέων, ψυχολόγων.