Σχόλια στην Αποκάλυψη του Ιωάννη

Το βιβλίο αυτό αποτελεί επεξεργασμένη καταγραφή μιας ενιαίας σειράς εικοσιπέντε περίπου μαθημάτων που έγιναν σε ένα άτυπο "θεολογικό εργαστήρι", περισσότερες από μία φορές. Τα μαθήματα αυτά ξεκίνησαν το 1987 στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν και επαναλήφθηκαν κατά καιρούς είτε στην πολιτιστική εταιρεία Άλσος Γραμμάτων και Τεχνών, είτε στην πολιτιστική εταιρεία Αίνος. Τελευταία ανάπτυξη αυτών των μαθημάτων έγινε το 2018-2019 στον χώρο Βιβλίου και Πολιτισμού των εκδόσεων Εν Πλω, και αυτή η σειρά αποτελεί τη βάση του παρόντος βιβλίου.

Η μέθοδος προσεγγίσεως του κειμένου της Αποκάλυψης έχει έναν συγκεκριμένο στόχο: να αποτελέσει ένα διαρκές μάθημα κατήχησης για ενηλίκους μέσω της Ιωάννειας θεολογίας. Άλλωστε, το ίδιο το κείμενο αποτελεί μια μυσταγωγική κατήχηση για βαπτισμένους πιστούς, οι οποίοι έχουν σφραγιστεί με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος κατά τή βάπτισή τους.

Η Αποκάλυψη γράφτηκε στο τέλος του 1ου αιώνα. Συγγραφέας είναι ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ο απόστολος του Χριστού. Όταν γράφεται το βιβλίο, αυτός ο τρόπος γραφής, είναι γνωστός και οικείος στους ανθρώπους. Ήδη από τον 2ο π.Χ. αιώνα έχουν αρχίσει να παρουσιάζονται κείμενα που προσπαθούν να περιγράψουν γεγονότα πολύ δυνατά, ιδίως γεγονότα που έχουν άμεση σχέση με το βίωμα των ανθρώπων, αλλά και καταστάσεις μεταφυσικού περιεχομένου, με εικόνες που έχουν αποκαλυπτικό χαρακτήρα, δηλαδή μυστικό χαρακτήρα (με την έννοια της μυήσεως σε κάτι άρρητο). Χρησιμοποιούν το σχήμα της υπερβολής και δημιουργούν εικόνες. Οι εικόνες είναι αναγνώσιμες από τους ανθρώπους της εποχής εκείνης, τις αντιλαμβάνονται.

Όσα περιγράφει δεν είναι πράγματα που θα συμβούν κάποτε, είναι πράγματα που συμβαίνουν συνεχώς. Ο διαρκής πόλεμος των εχθρών του Χριστού εναντίον Του και εναντίον της Εκκλησίας Του, συμβαίνει διαρκώς. Ο πόλεμος αυτός ξεκινάει και πριν την ενανθρώπηση του Κυρίου. Είναι ο πόλεμος ανάμεσα σ’ αυτά που ονομάζει ο απόστολος Παύλος «ο κόσμος τούτος» και «ο κόσμος του Θεού». Το περιεχόμενο της Αποκάλυψης μας περιγράφει ποια είναι η διαρκής ιστορία της Εκκλησίας. Μ’ αυτά δεν θέλω να πω ότι δεν υπάρχει έσχατο μέλλον, αυτό που αποκαλούμε Δευτέρα Παρουσία και που ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεώς μας. Θέλω να πω ότι αυτός ο καιρός των εσχάτων δεν μετράει με τους χρονικούς προσδιορισμούς που μετράμε εμείς τη φθορά μας και τον θάνατό μας. Δεν είναι ο καιρός του κόσμου τούτου. O τόπος στoν oποίο ψηλαφούμε αυτή την πραγματικότητα της Εκκλησίας είναι η θεία Λειτουργία. Η θεία Λειτουργία μας βοηθάει, όπως μας την εκτυλίσσουν οι Πατέρες μας, να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό το «εδώ και τώρα και όχι ακόμα». Αυτή η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου συμβαίνει τώρα, αλλά επίσης δεν έχει συμβεί ακόμα. Αυτή η συνθήκη συμβαίνει σε κάθε θεία Λειτουργία, και αυτή τη συνθήκη περιγράφει η Αποκάλυψη.

Η Αποκάλυψη τους τελευταίους δύο αιώνες έγινε ένα παρεξηγημένο βιβλίο και πολύ λίγοι ανατρέχουν σ' αυτήν. Μελετάμε όλα σχεδόν τα άλλα βιβλία της Καινής Διαθήκης αλλά σπάνια μελετάμε την Αποκάλυψη. Κι όμως, είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία, και μάλιστα ένα από τα πιο τρυφερά βιβλία. Είναι ένα βιβλίο που περικλείει χαρά μεγάλη μέσα του. Παρά τις υπερβολικές εικόνες που περιέχει, είναι ένα ποίημα, που μας εξαγγέλλει την παρουσία του Λόγου του Θεού.

Σημαντικό στοιχείο που χαρακτηρίζει την Αποκάλυψη, είναι ο ευχαριστιακός χαρακτήρας του περιεχομένου της. Η Αποκάλυψη περιγράφει την εμπειρία της θείας Ευχαριστίας, που είναι η ένωση, η κοινωνία με το σώμα και με το αίμα του Χριστού. Κάθε φορά που τελείται το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας έχουμε ημέρα Κυριακή, έχουμε ημέρα του Κυρίου, είναι παρών ο Κύριος, γι’ αυτό ο λειτουργικός χρόνος φεύγει από την αυτονομία των παρόντων και συνδέεται με τα μέλλοντα ως Κυριακή ημέρα. Τελικά η Αποκάλυψη θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε μια επανεύρεση της ευχαριστιακής διάστασης του εκκλησιαστικού μας βίου.