Ο θανατοναύτης

Ο φόνος μιας ψυχωτικής δολοφόνου από έναν άντρα του Εγκληματολογικού μέσα στο μετρό στην Ομόνοια θα σταθεί αφορμή για έναν καταιγισμό αποκαλύψεων για την κατάσταση στο εσωτερικό του Τμήματος. ο Μπάμπης, αξιωματικός του Εγκληματολογικού, βρίσκεται αντιμέτωπος με τους προσωπικούς του εφιάλτες. Ευαίσθητος ή αφόρητα πεζός άνθρωπος, ευφυής ή ανεπαρκής αξιωματικός: Το νήμα της ιστορίας ξετυλίγεται περνώντας μέσα από τη ζωή και το θάνατο και οδηγεί το Διοικητή του Τμήματος στην αποκάλυψη της απρόσμενης αλήθειας.
Ένα αφήγημα-πικρό σχόλιο πάνω στη λειτουργία των μηχανισμών που δεν εννοούν να λαμβάνουν υπόψη την ανθρώπινη ιδιαιτερότητα. Ο ανθρώπινος παράγοντας, απρόβλεπτος, πολύπλοκος και χαοτικός, ανατρέπει κάθε προσπάθεια για ευταξία.

[θανατοναύτης (ο): αυτός που έχει εμπειρία πρόσκαιρου θανάτου, της οποίας την ανάμνηση διατηρεί μετά την ανάνηψή του.]

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Γέννημα Θεσσαλονίκης, θρέμμα Πτολεμαΐδας, κάτοικος Χρυσού Σερρών ο Λ. Μαυρόπουλος, τουλάχιστον ως τον Νοέμβριο του 2002, όταν εκδίδει το δεύτερο βιβλίο του και αποφασίζει να δημοσιεύσει άπαξ βιογραφικό σημείωμα. Φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση, πρωτοεμφανίζεται ως συγγραφέας τον Δεκέμβριο του 1999 και έχει ήδη τρία βιβλία στο ενεργητικό του. Με τα μέτρα και σταθμά προηγούμενων δεκαετιών θα χαρακτηριζόταν μάλλον βιαστικός. Στις ημέρες μας ωστόσο, με την ανυπομονησία που διακατέχει όσους προσέρχονται στις επάλξεις της γραφής, θα λέγαμε ότι απλώς παρακολουθεί έναν μέσο όρο παραγωγικότητας. Επιπροσθέτως μάλιστα βελτιώνονται οι επιδόσεις του, γεγονός ουδόλως αυτονόητο για τη συγκεκριμένη ομάδα φουριόζων συγγραφέων.



Υπαρξιακές ανησυχίες



Και των τριών βιβλίων η υπόθεση δείχνει πρωτότυπη, μόνο που στην οργάνωση και στην παρουσίασή της - τουλάχιστον στα δύο πρώτα - περιπλέκεται και παραγεμίζεται. Ανησυχίες υπαρξιακής φύσεως φαίνεται να δίνουν το έναυσμα, όπως η αίσθηση της ροής του χρόνου ή η υποκειμενική αντίληψη της εξωτερικής πραγματικότητας. Ανάμεσα σε αυτό που όντως συμβαίνει και στην κατάσταση που κάποιος συνειδητοποιεί υπάρχει πάντα ένα χάσμα, όπου χωρά ο μύθος, όπως εξηγεί η ηρωίδα του πρώτου βιβλίου, Το πραγματικό παραμύθι που μας χώρεσε όλους. Και όσο αφορά τον μύθο καλά κρατεί, καθώς το θέμα του πρώτου βιβλίου στρέφεται γύρω από μια ένθετη παραμυθική ιστορία, των μεσαιωνικών χρόνων, με πολλαπλούς διαδοχικούς συγγραφείς, που κουβαλά αλληγορικά μηνύματα για τις αναμεταξύ τους, ερωτικές σχέσεις. Μόνο που οι αποσαφηνίσεις και οι ερμηνείες οι οποίες σωρεύονται προσγειώνουν το μυθιστόρημα σε έναν μάλλον κοινότοπο μικρόκοσμο. Ούτε καν οι Σέρρες, όπου διαδραματίζεται το βιβλίο, βοηθούν, καθώς εμφανίζονται ως ένα τυχόν γεωγραφικό στίγμα, χωρίς το παραμικρό στοιχείο από την ιδιοπροσωπία της πόλης. Παρομοίως, από τους διαφορετικούς τόπους, λιγότερο ή περισσότερο εξωτικούς, όπου εκτυλίσσονται οι επί μέρους διηγήσεις του δεύτερου βιβλίου, Ο Κάλυκας, λείπει το άρωμά τους. Ακόμη και το Αγιον Ορος, κατ' εξοχήν τόπος του θαύματος, όπου τοποθετείται η συνάντηση των αφηγητών, μένει στείρα αναφορά. Σε αντίθεση μάλιστα με το πρώτο βιβλίο, στο δεύτερο ο μύθος φθίνει, έτσι όπως οι αναμνήσεις των ηρώων παρακολουθούν κατά πόδας την Ιστορία.

Το πρόσφατο τρίτο εγχείρημα του Μαυρόπουλου διαφοροποιείται αισθητά. Σχετικά ολιγοσέλιδο, θα μπορούσε να αποκληθεί νουβέλα με αστυνομική υπόθεση αλλά και με τη γοητεία του ανοίκειου που διακρίνει συνήθως τα φανταστικά αφηγήματα. Ενας αξιωματικός του Εγκληματολογικού καλείται να εξιχνιάσει τον φόνο μιας νεαράς η οποία παρουσιάζει ψυχωτική συμπεριφορά. Ο συγγραφέας αποφεύγει να αποδώσει εκ των έσω την παρανοϊκή ηρωίδα του, προτιμώντας να εστιάσει την αφήγηση στην οπτική του αστυνόμου. Αν και ο δαιδαλώδης τρόπος σκέψης και τα αντιφατικά αισθήματα του ήρωα δείχνουν ακόμη ένα προβληματικό άτομο, που διακατέχεται από σύμπλεγμα κατωτερότητας, με αποτέλεσμα να σχηματίζει μια μάλλον στρεβλή εικόνα για τον κόσμο γύρω του. Από τη σύζυγό του, που τον εγκατέλειψε, ως τους συναδέλφους του οι οποίοι πιστεύει ότι τον περιπαίζουν. Κατά συνέπεια, η συμπεριφορά του εμφανίζεται αντικοινωνική και εντελώς ακατάλληλη για τις περιστάσεις τις οποίες χρειάζεται να αντιμετωπίσει. Γι' αυτό άλλωστε, ενώ πρόκειται για έναν ιδιοφυή στο επάγγελμά του, καταλήγει από διώκτης θύμα.



Από το αστυνομικό δελτίο



Πέρα από το ερεθιστικό ψυχογράφημα ενός συμπλεγματικού αστυνόμου, η ιστορία της νεαράς φτιάχνεται με στερεότυπα από το αστυνομικό δελτίο ειδήσεων. Σεξουαλική κακοποίηση από τον πατριό της, που τοποθετείται, επί το εντυπωσιακότερον, σε ορεινό χωριό της Καρδίτσας. Στη συνέχεια και αφού η δεκαεξάχρονη μαχαιρώνει τον καρδιτσιώτη κτηνοτρόφο και κρίνεται ψυχασθενής, έρχονται οι κατά συρροήν βιασμοί από τον θεράποντα γιατρό. Και όπως θα αναμενόταν από ένα κοινωνικό αφήγημα, μετά τον αχρείο ψυχίατρο αποκαλύπτεται ένας διεφθαρμένος διοικητής της Αστυνομίας. Το σασπένς ωστόσο του αστυνομικού αφηγήματος διατηρεί η καταδίωξη από τον δολοφόνο του αστυνόμου και της ψυχασθενούς στον υπόγειο σταθμό του Ηλεκτρικού, στην Ομόνοια. Σκηνές δράσης οι οποίες απογειώνονται στον χώρο του φανταστικού, καθώς παρακολουθούμε τα θύματα και στις μετά θάνατον περιπλανήσεις τους. Νεκροί ή και «θανατοναύτες», όπως αποκαλεί ο συγγραφέας κάποιον που έχει την εμπειρία ενός πρόσκαιρου θανάτου. Κατά τη λαϊκή παράδοση, η ψυχή τις πρώτες ημέρες παραδέρνει, τριγυρνώντας γύρω από το σώμα και ενίοτε επανέρχεται. Πόσο διαφορετική είναι η αίσθηση του χρόνου ενός «θανατοναύτη», απλούστερα ενός που διατηρεί μετά την ανάνηψή του την ανάμνηση της νεκροφανούς εμπειρίας του; Το ερώτημα μένει μετέωρο και το στοχαστικό βάθος στα ελλείποντα στοιχεία του αφηγήματος ενώ η λύση στον αστυνομικό γρίφο δίνεται επί τροχάδην. Ως φαίνεται, ο χρόνος πιέζει τους ζώντες, κυρίως τους μυθιστοριογράφους των τελευταίων χρόνων. Κρίμα γιατί ορισμένοι από αυτούς, όπως η περίπτωση του Μαυρόπουλου, αν δεν επείγονταν, μπορεί να έγραφαν βιβλία όχι μόνο της μιας ανάγνωσης.



MAPH ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-08-2004