Λεόντιος Μαχαιράς: Εξηγήσεις διά αθύμησιν καιρού και τόπου

Το βιβλίο «Λεόντιος Μαχαιράς, Εξηγήσεις διά αθύμησιν καιρού και τόπου», της Νάτιας Αναξαγόρου, με σχέδια του Λευτέρη Ολύμπιου, που κυκλοφόρησε μέσα στο καλοκαίρι του 2013, από τις εκδόσεις Σχοινοβάτης στη Λευκωσία, αποτελεί ένα αφιέρωμα σε μερικά από τα πιο συναρπαστικά αποσπάσματα της ελληνικής, δημώδους, μεσαιωνικής γραμματείας, υπό τη μορφή αυτοτελών ιστοριών, οι οποίες διατηρούν την αυθυπαρξία τους ακόμη και μετά την απόσπασή τους από το γενικότερο αφηγηματικό πλαίσιο του Χρονικού, που έγραψε ο Λεόντιος Μαχαιράς, ο ελληνορθόδοξος γραμματικός στο παλάτι των Λουζινιάν, στη φραγκοκρατούμενη Κύπρο, κατά το δεύτερο μισό του 14ου και τις αρχές του 15ου αιώνα.

Οι ιστορίες αυτές αποτελούν αφ’ ενός αντιπροσωπευτικά δείγματα της μεσαιωνικής κυπριακής διαλέκτου και αφ’ ετέρου του πρώτου πεζού κειμένου, που γράφτηκε ποτέ στη δημώδη ελληνική, αφού το Χρονικό του ανωνύμου συγγραφέως του Μορέως, που επεξεργάζεται μια γλωσσική μορφή κοντινή προς την καθημερινή λαλιά, είναι γραμμένο σε λόγο έμμετρο, ενώ οι προγενέστεροι ιστοριογράφοι και χρονογράφοι γράφουν, αναλόγως ο καθένας του μορφωτικού του επιπέδου, σε μια γλώσσα που προσπαθεί να ανταποκριθεί σε λόγια ή και αττικίζοντα πρότυπα.