Ο Ερμής της Ολυμπίας και η πολιτική της επαιτείας

Η πρόταση Μοργκεντάου για την πώληση ή την προσωρινή «μετανάστευση» του αγάλματος στις ΗΠΑ για τη συλλογή εράνων υπέρ των προσφύγων του 1922.

Μια νέα και άγνωστη, εν πολλοίς, σελίδα της νεώτερης ιστορίας μας παρουσιάζει ο ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας Χρήστος Μαχαιρίδης στο νέο αποκαλυπτικό βιβλίο του με θέμα τον Ερμή του Πραξιτέλη και τις αγωνιώδεις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης, τον Απρίλιο του 1924, να αναζητήσει οικονομικούς πόρους για την κάλυψη των οξυμένων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, καταφεύγοντας στη λύση του «δανεισμού» του αριστουργήματος του Πραξιτέλη στις ΗΠΑ, με σκοπό την εξεύρεση χρημάτων.
Εκτός από τη διαχείριση του προβλήματος που προέκυψε μετά την είδηση ότι εκατοντάδες τόννοι οστών νεκρών Ελλήνων στρατιωτών και πολιτικών ομήρων πουλήθηκαν από τους κεμαλικούς σε Ευρωπαίους επιχειρηματίες, Άγγλους Γάλλους και Ολλανδούς για βιομηχανική αξιοποίηση, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου κλήθηκε να διαχειριστεί και το ζήτημα αρχικά της αγοράς και μετέπειτα της περιφοράς του Ερμή, εν είδει αξιοθέατου, στις πόλεις της Αμερικής, στο πλαίσιο της νέας πολιτικής της επαιτείας, όπως του πρότεινε ο διπλωμάτης των ΗΠΑ, Χένρυ Μοργκεντάου, γερμανοεβραικής καταγωγής (Ασκεναζίμ), και επιχειρηματίας ακινήτων κατά το παρελθόν.
Ο Χρήστος Μαχαιρίδης αναδιφά το παρελθόν ερειδόμενος κυρίως στον τύπο της εποχής, αφού για το συγκεκριμένο ζήτημα στην υπάρχουσα βιβλιογραφία δεν υπάρχει καμία πηγή που να αναφέρεται εν εκτάσει και τεκμηριωμένα στο συγκεκριμένο γεγονός. Μόνο μια αναφορά υπάρχει, μόλις δώδεκα σειρών σε βιβλίο, και αυτή ελέγχεται όχι για την εγκυρότητά της, αφού παραπέμπει σε συγκεκριμένη πηγή, αλλά γιατί ο συγγραφέας της καταλήγει μάλλον σε λάθος συμπεράσματα. Η μεταφορά του αγάλματος δεν θα γινόταν στην Αμερική «για την εξεύρεση χρημάτων για να καλυφθεί το προσφυγικό δάνειο από τις εισπράξεις της περιοδείας του»· όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στο σχόλιό του, αλλά για την εξεύρεση χρημάτων προς αποφυγή σύναψης νέου δανείου και μάλιστα με δυσβάστακτους όρους για τους δανειζόμενους. [...]