Ο νους και ο κόσμος

Η σχέση ανάμεσα στον ανθρώπινο νου και τον φυσικό κόσμο αποτελεί για τη φιλοσοφία των Νέων Χρόνων ένα πρόβλημα. Από τη μια μεριά, ο άνθρωπος πρέπει να νοηθεί ως ένα φυσικό πλάσμα υπαγόμενο στους ίδιους ακριβώς νόμους με αυτούς που διέπουν την υπόλοιπη φύση. Από την άλλη μεριά, μοιάζει να είμαστε υποχρεωμένοι να αναγνωρίσουμε στον άνθρωπο την ικανότητα να δρα ελεύθερα και, συνεπώς, να φέρει την ευθύνη για τις αποφάσεις και τις πράξεις του. Όμως, η ιδέα μιας τέτοιας ελευθερίας δύσκολα μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα μιας νομοκρατούμενης φύσης.

Αυτός ο δυϊσμός φύσης και ελευθερίας κρύβεται πίσω από ένα άλλο κεντρικό ερώτημα της φιλοσοφίας των Νέων Χρόνων: το ερώτημα κατά πόσο είναι δυνατό να αποκτήσουμε αντικειμενική γνώση του κόσμου. Η έννοια της αντικειμενικής γνώσης του κόσμου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την έννοια της εμπειρικής γνώσης. Από τη μια μεριά, η εμπειρία πρέπει να λειτουργήσει ως το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα βασιστούμε για να να γνωρίσουμε τον έξω από μας κόσμο. Από την άλλη μεριά, όμως, ο τρόπος με τον οποίο καλούμαστε συνήθως να κατανοήσουμε την εμπειρία μάς υποχρεώνει να θεωρήσουμε πως είναι αδύνατο να βασιστούμε σ’ αυτήν. Και αυτό μοιάζει να ακυρώνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε αντικειμενικά τον κόσμο.

Το «Ο νους και ο κοσμος» του Τζων Μακντάουελ πρωτοδημοσιεύτηκε το 1994 και ήδη αναγνωρίζεται ως κλασικό. Ο Μακντάουελ εξετάζει το πρόβλημα της σχέσης νου και κόσμου, επικεντωνόμενος στις δυσκολίες που γεννά η έννοια της εμπειρικής γνώσης. Ο Μακντάουελ αντλεί από μια εντυπωσιακή ποικιλία φιλοσοφικών πηγών, συνδυάζοντας νήματα της αγγλοσαξονικής φιλοσοφίας του 20ού αιώνα με κεντρικές έννοιες του γερμανικού ιδεαλισμού και της αριστοτελικής σκέψης. Το εγχείρημά του στόχο έχει να μας επιτρέψει να κατανοήσουμε τον άνθρωπο ως ένα φυσικό και ταυτόχρονα ελεύθερο πλάσμα μέσα σε έναν νομοκρατούμενο κόσμο.