Ποια ψυχική υγεία και ποια ψυχιατρική, σε ποια κοινωνία

Όσο περισσότερο το κυρίαρχο κοινωνικό σύστημα βυθίζεται παντού, σε πλανητική κλίμακα, σε μια ολόπλευρη και ασταμάτητα αυξανόμενη κρίση, με τη ραγδαία φτωχοποίηση της πλειονότητας του πληθυσμού, με την πείνα, τα πολεμικά σφαγεία, τους εθνικισμούς, τους
ρατσισμούς, τα ακροδεξιά μορφώματα, που παίρνουν το πάνω χέρι σε όλο και πιο πολλές χώρες, και με τα μεταναστευτικά και προσφυγικά κύματα εκατομμυρίων να επιχειρούν να διασχίσουν σύνορα, που είναι παντού όλο και πιο κλειστά, τόσο περισσότερο οι συνέπειες αυτών των κοινωνικών συνθηκών στην ψυχική υγεία (πόσο μάλλον στην ίδια τη ζωή) των πλατιών λαϊκών στρωμάτων έρχονται να επιβεβαιώσουν, σε αντιδιαστολή με τον μονόδρομο του βιολογικού αναγωγισμού, την από μακρού διαπιστωμένη κοινωνική αιτιότητα, τον ποικιλότροπο και κομβικής σημασίας ρόλο της για τα περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας. Μια κοινωνία δεν μπορεί να είναι ελεύθερη στον βαθμό που και τα άτομα τα οποία αποκαλούνται «ψυχικά πάσχοντες», το ίδιο όπως και οι πρόσφυγες και όλοι οι αποκλεισμένοι,
δεν είναι επίσης πραγματικά ελεύθεροι. Πραγματικά ελεύθεροι σημαίνει να απολαμβάνουν πλήρη δικαιώματα – δηλαδή δικαιώματα που δεν μένουν στις διακηρύξεις, αλλά στηρίζονται υλικά, κοινωνικά, σχεσιακά, θεσμικά, νομοθετικά. Εδώ, στο ζήτημα του κοινωνικού χώρου για τον ψυχικά πάσχοντα, για τον τρελό, για τον πρόσφυγα και τον μετανάστη, για τον Ρομά, για τον κάθε διαφορετικό, τον κάθε απόβλητο της παγκοσμιοποίησης, αποκτά την πλήρη σημασία και αναγκαιότητά της η κοινωνική συνθήκη η οποία καθιστά δυνατή την ελευθερία του καθενός ως προϋπόθεση της ελευθερίας κάθε άλλου.