Οι Κλωστοί (Ποντιακά)

Τη χαλάρωση του γλωσσικού αισθήματος, που στην ύπαιθρο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας την παρακολουθεί σχεδόν κατά κανόνα χαλάρωση και του θρησκευτικού συναισθήματος, στην ύπαιθρο της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας σχεδόν ποτέ δεν την παρακολουθεί τέτοια κατάρα. Το γενικό επίπεδο των Ποντίων εστάθηκε υψωμένο κ' έτσι, όσο θα πούμε παράξενη την πτώση της Τραπεζούντας το 1461, τόσο μόνο θα πούμε παράξενες και τις αρχές του Κρυπτοχριστιανισμού στα χώματά μας. [...]
Ωστόσο η Τουρκοκρατία βάσταξε πολύν καιρό. Κι όταν άλλαξαν οι κοινωνικές συνθήκες και θα μπορούσανε κ' οι Κλωστοί, καθώς ειπώθηκαν εκεί πάνω οι Κρυπτοχριστιανοί, να θελήσουνε ν' αλλάξουν επίσης, ήταν αδύνατο πια: Ζούσανε με νέα παράδοση και θ' αντιμετωπίζανε και τον εξοργισμένο για την απάτη θεοκρατικό τουρκικό εθνικισμό, που δε θα τους πίστευε με κανένα τρόπο.
Αυτή λοιπόν την ώρα, την πολύ πικρή, μας περιγράφει ο Παντελής Μελανοφρύδης, από την Άδισα της Χαλδίας και στο ιδίωμά της, όπως την γνώρισε ο ίδιος από πολύ κοντά εδώ και μισόν αιώνα. Και το πρωτότυπο βιβλίο του, γραμμένο με περισσή χρηστότητα, γίνεται ένα σπάνιο ντοκουμέντο.