Ο γιος του Ψηλορείτη

[...] Έφτανε, με το θρύλο του Θερίσου, από τη μπαρουτοκαπνισμένη μεγαλόνησο, που βρισκότανε στο αποκορύφωμα πολυχρόνιων αγώνων, για να φυσήσει την ηρωική της πνοή στον ταπεινωμένο και μουδιασμένον Ελληνισμό και να φέρει μια ραγδαία και απότομη ανύψωση. Όταν σκεφτεί κανείς σε ποια κατάσταση βρήκε την Ελλάδα, την απαισιοδοξία που επικρατούσε, το χάος που παράδερνε, δε μπορεί παρά να θαυμάσει την αλλαγή που κατάφερε ο Βενιζέλος: Η κύρια και μεγάλη πράξη του είναι, βέβαια, ότι χάραξε μια γραμμή σταθερή, μεγάλη και γόνιμη στην εξωτερική πολιτική. Αλλά, για να οδηγήσει το έθνος στους μεγάλους αγώνες για την αποκατάστασή του, έπρεπε να το εμπνεύσει και να το ενθουσιάσει.
"Παρ' όλας τας διαφωνίας μας έλεγε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, σε μια συνέντευξί του στο "Νέο Κόσμο", το Δεκέμβρη του 1933 - δεν θα ήτο δίκαιον να μην αναγνωρίσωμεν, ότι κατώρθωσεν ο Βενιζέλος να εξύψωση το Κράτος και επιβάλη το κύρος του, να το καταστήση λαϊκώτερον, πατρικώτερον απέναντι των πολιτών, ν' αναπτύξη τις λειτουργίες του και να το συγκροτήση. Όσον και αν συνεκρούσθημεν εις τα ζητήματα της κοινωνικής και εργατικής πολιτικής, δεν ημπορούμεν να μην αναγνωρίσωμεν, ότι ο Βενιζέλος εν συγκρίσει προς όλους τους άλλους αρχηγούς των μεγάλων κομμάτων, τους κυβερνήσαντας τον τόπον προ αυτού, υπήρξεν ο συγγενέστερος προς ημάς. Ενώ οι παλαιότεροι δεν ήθελαν ν' ακούσουν περί εφαρμογής εργατικής νομοθεσίας και υπάρξεως κοινωνικών ζητημάτων, τα οποία εθεώρουν αποκλειόμενα εκ της οικονομικής καταστάσεως του τόπου και της ψυχολογίας του λαού, ο Βενιζέλος ανεγνώρισε και την ύπαρξιν κοινωνικού ζητήματος εις τον τόπον και την ανάγκην κοινωνικής νομοθεσίας.
Δεν ημπορούμεν να λησμονήσωμεν, ότι, ενώ οι παλαιότεροι εξηγείροντο εις το άκουσμα απαλλοτριώσεως τσιφλικιών και προέβαλλον το άθικτον της ατομικής ιδιοκτησίας ο Βενιζέλος ανεγνώρισε την κοινωνικήν ανάγκην ως λόγον επιτρέποντα την απαλλοτρίωσιν μεγάλων κτημάτων και εξεφώνησε μάλιστα και ένα φιλιππικόν εναντίον φίλων του, όπως του μακαρίτου Ηλιοπούλου και άλλων, οι οποίοι μας επετέθησαν δριμύτατα εις την Βουλήν, διότι μετά θέρμης υπεστηρίξαμεν την δια συνταγματικής διατάξεως διευκόλυνσιν της απαλλοτριώσεως των τσιφλικιών χάριν της αποκαταστάσεως των ακτημόνων καλλιεργητών. Δεν ημπορούμεν να λησμονήσωμεν επίσης, ότι αργότερον ο Βενιζέλος ενεκαινίασε την εκπαιδευτικήν μεταρρύθμισιν, η οποία εισήγαγε την δημοτικήν εις τα σχολεία. Γενικώς, με την πολιτικήν που ηκολούθησε ο Βενιζέλος τότε, κατώρθωσε να ενδυνάμωση το κράτος, να εξυψώση το φρόνημα του έθνους, να εμπνεύση μεγάλην εμπιστοσύνην και έτσι να εφαρμόση συνεχώς την εξωτερικήν πολιτικήν, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερόν του έργον, όπου ομολογουμένως διέλαμψαν αι πολιτικαί του αρεταί.
Η ραγδαία, αλλά συνάμα και μεθοδική προετοιμασία του Έθνους, για να προλάβει τις κοσμογονικές μεταβολές που πρόβλεπε πως θα γίνουν στα Βαλκάνια, στάθηκε θαυμαστό αριστούργημα. Από την πρώτη στιγμή έδειξε, φύση αρχική, τον άνθρωπο της εξουσίας. Κάθισε κάτω αυτούς που νόμιζαν πως κάτι έκαμαν. Τους τα είπε σταράτα, ότι ήταν έξω στόχου. Και τους έστειλε στους στρατώνες να τροχίζουν τα σπαθιά τους και να ετοιμάζονται για την απολυτρωτική εξόρμηση του Έθνους, που δεν θ' αργούσε ν' αρχίσει. Κι από κει και πέρα καταπιάστηκε, με μια γοργάδα χωρίς προηγούμενο να δίνει μορφή στο χάος που τον τριγύριζε. Καθώς δεν είχε δεσμό με κανένα ήταν ελεύθερος να διαλέξει τους συνεργάτες πού ήθελε κι' απόδειξε πως ήξερε να ξεχωρίζει. Στρατός, Ναυτικό, Υπουργοί, Υπάλληλοι μέχρι του τελευταίου πολίτη ένοιωσαν, από την πρώτη στιγμή, ότι στην κορφή της πυραμίδας στεκότανε ένας άντρας που, ποτισμένος από αίσθημα αποστολής και αξιοπρέπεια εξουσίας, δεν είχε καμμιά διάθεση να λυγίσει μπροστά σε κανένα και σε τίποτα. Για το μεγάλο ξεκίνημα που ετοίμαζε που θα γίνονταν το θεμέλιο και η αρχή της σύγχρονης Ελλάδας, χρειάζονταν δυο πράγματα: Ενθουσιασμός και πειθαρχία. Το πρώτο το φύσησε στις ψυχές με την πίστη του. Το δεύτερο το επέβαλε με τη δύναμή του.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Για πρόλογο
Ο Βενιζέλος στην Αθήνα
Στο Στρατιωτικό Σύνδεσμο
Με τους πολιτικούς αρχηγούς
Αντιδράσεις, υπονομεύσεις και λάθη
Ο χειρισμός που θα τον επιβάλει
Ο Γεώργιος και η Κυβέρνηση εξεγείρονται
Συμβούλιο στο παλάτι
Επιβάλλει κυβέρνηση Δραγούμη
Με τους Κοινωνιολόγους
Πίσω στην Κρήτη - Η πολεμική συνεχίζεται
Στη Βουλή
Μια Ιστορική συνεδρίαση
Το υπόμνημα των αξιωματικών
Η επανάσταση τερματίζεται
Το Έργο του Συνδέσμου
Εκπαιδευτικό και Γλώσσα
Η Αγροτιά οργανώνεται
Η Πανθεσσαλική επιτροπή στην Αθήνα
Το Αγροτικό στη Βουλή και στο Βασιλιά
Συλλαλητήρια στη Θεσσαλία
Το αίμα των κολλήγων
Πρωθυπουργός στην Κρήτη
Οι πρώτοι ύμνοι των ξένων
Αναθεωρητική ή Συντακτική;
Συναντήσεις Γεωργίου - Βενιζέλου
Εκλογές - Αποχή των παλαιών κομμάτων
Ο Α' προεκλογικός λόγος του στην Αθήνα
Ο Βενιζέλος θριαμβεύει στις εκλογές
Το ζήτημα του Διαδόχου - "Αι έχιδναι"
Ο στρατός και η Γαλλική αποστολή
Η διοίκησή του παραμένει υπόδειγμα
Η τάξη και η ασφάλεια στην ύπαιθρο
Η ανάπλαση της Δικαιοσύνης
Οι συνεργάτες του με το ανώτερο ήθος
Η ανόρθωση των οικονομικών
Ο λόγος του για τα τσιφλίκια
Στη Βουλή για το Γλωσσικό
Το Σύνταγμα - Η Επανάσταση στη Σάμο
Το ζήτημα των Βουλευτών της Κρήτης
Τα παρασκήνια της Βαλκανικής συμμαχίας
Η Ρωσία και η Βαλκανική συμμαχία
Η Ελληνοβουλγαρική συνθήκη
Παραμονές πολέμου
Η Ένωση της Κρήτης - Ο πόλεμος