Η ιστορία του εγγαστρίμυθου ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Μια Αγγλίδα φτάνει στη Γουϊάνα, αναζητώντας τα ίχνη του Βρετανού συγγραφέα Ίβλιν Γουώ που σύμφωνα με τα ημερολόγιά του είχε περιπλανηθεί, στις αρχές της δεκαετίας του '30, στην περιοχή. Συναντάει τον Τσόφι, έναν Ινδιάνο με σκωτσέζικες ρίζες, και με τη βοήθειά του προσπαθεί να διεισδύσει στις κλειστές κοινότητες των Ινδιάνων του Αμαζονίου. Όμως η έρευνα την οδηγεί αλλού. Σ' έναν κόσμο μυθικό, σχεδόν αδιαπέραστο, σκιασμένο από μια επική ιστορία απαγορευμένου έρωτα.
Σαν άλλος εγγαστρίμυθος, η Μέλβιλ υιοθετεί δεκάδες φωνές: κάθε μια είναι ηχηρή, ολοζώντανη και πείθει με την αλήθειά της.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Την εποχή του μεσοπολέμου, λίγοι ήταν εκείνοι που έστρεφαν το ενδιαφέρον τους στις αποικίες και στη ζωή των αυτόχθονων πληθυσμών. Αλλά και μετά το τέλος των δύο παγκόσμιων πολέμων, ο πολιτισμένος κόσμος άργησε να παραδεχτεί τις βαρβαρότητες και τη διασάλευση της τάξης που προκάλεσε στις ζωές των αποίκων. Στις αρχές της δεκαετίας του '30 κι ενώ η Γουιάνα ήταν υπό βρετανική κυριαρχία, ο Αγγλος συγγραφέας Ιβλιν Γουό, έπειτα από ένα ταξίδι του στις περιοχές του Αμαζονίου, γράφει το μυθιστόρημα «Μια χούφτα από στάχτη» (1934), όπου θίγει την κατάπτωση των αξιών στην ανώτερη λονδρέζικη κοινωνία, παραλληλίζοντάς την με τις «βάρβαρες» φυλές που συναντά στη ζούγκλα της Ν. Αμερικής.


Αυτό το βιβλίο του Γουώ θα αποτελέσει την αφορμή που αναζητούσε η ηθοποιός Πωλίν Μέλβιλ για να αφιερωθεί στο γράψιμο, εγκαταλείποντας τον κόσμο της υποκριτικής τέχνης. Γεννημένη στη Γουιάνα, από πατέρα Ινδιάνο και μητέρα Αγγλίδα, δεν θα μπορούσε να μην ξεπεράσει τον Γουό, στην παρουσίαση των αυτοχθόνων της Νότιας Αμερικής.


Τα δύο της διηγήματα «Shape-Shifter» (1990) και «The Migration of Ghosts» (1999) είναι ιστορίες που αναφέρονται στους αυτόχθονες της Λατινικής Αμερικής, αλλά και στους αποικιοκράτες. Διόλου παράξενο που και στο πρώτο της μυθιστόρημα, «Η ιστορία του εγγαστρίμυθου» (1997), επιλέγει, μέσα από το στόμα ενός αινιγματικού αφηγητή, να μας μεταφέρει στο οικείο της περιβάλλον που δεν είναι άλλο από τις κοινότητες των Ινδιάνων του Αμαζονίου. Για την Μέλβιλ, ο λαός από τον οποίο κατάγεται «απολαμβάνει τον τρυφερό έρωτα μέσα σε μια αιώρα, κάνει βόλτες, κολυμπά, κυνηγά, πίνει παρακάρι, χωρατεύει». Πώς η συγγραφέας δικαιολογεί την κατάπτωση των αξιών που υπαινίσσεται ο Γουό;


Η ίδια γράφει: «Υπάρχουν τρία είδη τρέλας σ' αυτόν τον κόσμο: ο έρωτας, η θρησκεία και η πολιτική, το καθένα απ' αυτά τόσο επικίνδυνο, ώστε θα πρέπει να κλείνεται σε ειδικό ίδρυμα ή θεσμό· η θρησκεία σε μια εκκλησία ή ένα ναό σα να 'ταν λυσσασμένο σκυλί· ο έρωτας να φυλακίζεται στο γάμο, γιατί αν δραπετεύσει αποτελεί κοινωνικό κίνδυνο· η πολιτική ν' αλυσοδένεται στη Βουλή, εξαιτίας των γενοκτονιών και των πολέμων που συμβαίνουν, όταν αφήνεται ελεύθερη».


Η ιστορία λαμβάνει χώρα στη Γουιάνα, όπου φτάνει η Αγγλίδα ηρωίδα με σκοπό να κάνει μια λογοτεχνική έρευνα για τον Γουό. Σχετίζεται με έναν Ινδιάνο, ο οποίος ελάχιστα τη βοηθά να φέρει εις πέρας την έρευνά της. Αντ' αυτού, της ανοίγει τα μάτια για να δει τον απρόσιτο κόσμο της φυλής του, ώσπου στο τέλος οι δρόμοι τους να ξαναχωρίσουν.


Με το μυθιστόρημά της αυτό, που κέρδισε το βραβείο Whitebread, η Πωλίν Μέλβιλ μας καλεί να αφουγκραστούμε για λίγο τους μύθους και τη βιοσοφία των Ινδιάνων Ουαπισιάνα, που ορίζουν τη ζωή τους σύμφωνα με τις εποχές και τα άστρα, με τη μαγεία και τις δεισιδαιμονίες. Μας καλεί να ταξιδέψουμε νοερά στις νότιες σαβάνες της Γουιάνας, εκεί που οι άνθρωποι δεν ανησυχούν για ό,τι δεν είναι άμεσα αναγκαίο και ο χρόνος είναι σαν να μην υπάρχει.



Χαρά Μπουργάνη (Καθημερινή 1/10/2000)