1421 η Κίνα ανακαλύπτει τον κόσμο

Στις 8 Μαρτίου 1321, ο μεγαλύτερος στόλος που συγκεντρώθηκε ποτέ στον κόσμο απέπλευσε από την Κίνα, υπό τις διαταγές των ναυάρχων του αυτοκράτορα Τσου Τι. Αποστολή του ήταν «να φτάσει ώς τις εσχατιές της γης για να συλλέξει φόρο υποτέλειας από τους βαρβάρους πέρα από τις θάλασσες». Τα κινεζικά πλοία θα πραγματοποιούσαν τον περίπλου της υδρογείου σ' ένα ταξίδι που θα διαρκούσε πάνω από δύο χρόνια.


Ο Γκάβιν Μένζις ακολυθεί την πορεία του κινεζικού στόλου και παρουσιάζει σ' αυτό το συναρπαστικό βιβλίο τα στοιχεία που συγκέντρωσε, εμπλουτίζοντας την ακαταμάχητη αφήγησή του με περιγραφές Κινέζων εξερευνητών και Ευρωπαίων θαλασσοπόρων, καθώς και με κατατοπιστικότατους για την εποχή τους χάρτες.

Το 1421 ξαναγράφει την ιστορία και αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο την αποδεχόμαστε επί αιώνες.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Την περίοδο αυτή, που βιώνουμε το αποφασιστικό πλησίασμα της Λ. Δ. της Κίνας προς την Ευρώπη γενικότερα και προς την πατρίδα μας ειδικότερα, αλλά και που αντιλαμβανόμεθα ότι τη γεωπολιτική σκηνή της Ανατολικής Ασίας τη χαρακτηρίζουν κυρίως οι απότομες μεταβολές των συσχετισμών δυνάμεων, διεξοδικές και μακροχρόνιες εργασίες, όπως αυτή, είναι επόμενο να προκαλέσουν αυτομάτως το άμεσο ενδιαφέρον ετερόκλιτων αναγνωστικών κατηγοριών σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Οταν μάλιστα αποδίδεται με έκδηλη ενάργεια το δεδομένο ιστορικό βάθος, με την προσθήκη πολλών νεότερων ανατρεπτικών, αυστηρά διασταυρωμένων πάντως -και γι' αυτό πολύτιμων- διδακτικών στοιχείων, τότε η επίμονη παραμονή του βιβλίου επί εβδομάδες στον πίνακα των ευπώλητων της εφημερίδας «The New York Times» δικαιολογείται απόλυτα.

Ο γεννημένος στην Κίνα συγγραφέας, που υπηρέτησε από το 1959 ώς το 1970 σε βρετανικά υποβρύχια, ερεύνησε σπάνιο επιγραφικό υλικό, επισκέφτηκε εκατοντάδες μουσεία και αξιολόγησε με υποδειγματική ακρίβεια την επαρκέστατη κινεζική ναυτοσύνη. Απέδειξε στη συνέχεια με ακαταμάχητα τεκμήρια ότι ο σινο-αμερικανικός διάλογος, ο οποίος στις μέρες μας, ως γνωστόν, είναι από πολλές πλευρές καθοριστικός για την τύχη του πλανήτη μας, άρχισε πριν από έξι ολόκληρους αιώνες, δηλαδή το 1421. Ηδη όλοι γνωρίζαμε ότι η Κίνα διέθετε ανέκαθεν δύο προσβάσεις προς τον κόσμο: τη θάλασσα προς τα ανατολικά και την έρημο προς τα δυτικά. Εχοντας κατ' ουσίαν αυτοτραφεί πολιτιστικά, η Κίνα δοκίμασε κατά καιρούς να συναντήσει τη «βάρβαρη» ετερότητα, που ήξερε ότι την περίμενε σε διάφορα σημεία του ορίζοντά της. Η διαχείριση του ερευνητικού πλαισίου, όπως διαδοχικά υλοποιείται στην έκδοση αυτή και σε δημιουργικό διάλογο πάντα με την εξειδικευμένη βιβλιογραφία, προσδίδει στη συγκεκριμένη πρόταση του Γκάβιν Μένζις ιδιαίτερο πραγματολογικό βάρος. Δεν έχουμε δηλαδή προκρούστειο τεμαχισμό της ιστορικής φοράς, αλλά αισθαντική προέκτασή της. Ταξιδεύοντας σε εκατόν είκοσι χώρες, ακολουθώντας με επαγγελματική συνέπεια τις περιώνυμες πορείες που χάραξαν, μεταξύ άλλων, οι θαλασσοπόροι Κολόμβος, Ντίας, Βάσκο ντα Γκάμα, Μαγγελάνος και Κουκ, ο συγγραφέας απέκτησε πράγματι μια ιδιάζουσα εποπτεία του εξαιρετικά πρωτότυπου αντικειμένου του. Χαρτογραφώντας βάσιμες υποθέσεις έλυσε ένα αίνιγμα. Ο,τι αφορά δηλαδή τις πραγματικές διαστάσεις του επιχειρησιακού στόλου, που διέθετε ο ασιατικός γίγαντας το 15ο αιώνα μ.Χ., προτού παρακμάσει λόγω φυσικών καταστροφών, ιδίως πυρκαγιών των δασών που παρείχαν τεράστιες ποσότητες ξυλείας, αλλά και καταλυτικών ερίδων και τριβών στο εσωτερικό της αυτοκρατορικής διοίκησης, με πρωταγωνιστές ραδιούργους ευνούχους και μανδαρίνους, που υπήρξαν, ως γνωστόν, αμείλικτοι προς τους πολιτικούς και άλλους αντιπάλους τους.

Πρόκειται κατ' ουσίαν για την ανακάλυψη της Αμερικής από Κινέζους έμπειρους ναυάρχους, αρκετές δεκαετίες προτού ο Χριστόφορος Κολόμβος πατήσει το πόδι του στο Νέο Κόσμο ή στις Δυτικές Ινδίες, όπως εκείνος τουλάχιστον διεκήρυξε αφελώς. Το αβίαστο και επαρκώς θεμελιωμένο αυτό πόρισμα ασφαλώς θα έκανε αρκετούς παραδοσιακούς ιστορικούς και πολιτικούς επιστήμονες να διαρρήξουν, αν όχι δημόσια, πάντως ιδιωτικά, τα ιμάτιά τους. Αν και προς στιγμήν αιφνιδιάζει τον ευσυνείδητο μελετητή, στο τέλος τον πείθει τόσο για την ακεραιότητα των συλλογισμών του, που διακρίνονται για τη μαθηματική τους αυστηρότητα, όσο και για τις κρυστάλλινες ενδιάμεσες θέσεις του, οι οποίες στο σύνολό τους στηρίζονται στα πολλαπλά εντυπωσιακά ευρήματα του ακαταπόνητου κυβερνήτη - επιγραφολόγου.

Κάνοντας το γύρο του κόσμου, αυτή τη φορά μαζί με το στόλο του θρυλικού αυτοκράτορα Τσου Τι, που ξεκίνησε στις 8 Μαρτίου του 1421 από το επίνειο του Πεκίνου για «να φτάσει ώς τις εσχατιές της Γης για να συλλέξει φόρο υποτελείας από τους βαρβάρους πέρα από τις θάλασσες», μαθαίνουμε μαζί με τον Γκάβιν Μένζις να εκτιμάμε όλες τις κρίσιμες γεωπολιτικές λεπτομέρειες, να διαβάζουμε σχολαστικά τις κατ' αρχάς παράδοξες πληροφορίες των χαρτών και να αξιολογούμε με προσοχή τα σημαινόμενα μιας «τυχαίας», δήθεν αδιάφορης επιγραφής πάνω σε πέτρες, σε τείχη πόλεων ή σε διάφορους ερειπωμένους οικισμούς. Επαληθεύοντας έτσι στην πράξη ότι η Ιστορία δεν είναι μόνον εφιάλτης, όπως τόσο χαρακτηριστικά επισήμανε ο Τζέιμς Τζόις, αλλά και σε μεγάλο βαθμό προκατάληψη ή αβασάνιστο δόγμα, ο συγγραφέας αποκαθιστά την πραγματολογική τάξη. Οδηγώντας την έρευνα στον αντίποδα των επίσημων, ακαδημαϊκών μάλλον, αποτιμήσεων, όπως εκείνων π.χ. του Fernand Braudel, οι οποίες διατυπώθηκαν στο γνωστό σύγγραμμα - εγχειρίδιό του Η γραμματική των πολιτισμών, ο Μένζις αξιοποιεί στο έπακρον τις διαθέσιμες πηγές. Υπακούοντας πάντα στο αισθητήριο του πολύπλαγκτου ωκεανοπόρου τεκμηριώνει σχολαστικά τις υποθέσεις του. Θα μπορούσε να εξελιχθεί σ' έναν δεύτερο Εριχ φον Ντένικεν ή σ' έναν Κοέλο της απωανατολικής ιστοριογραφίας. Βεβαίως δεν το θέλησε. Φαίνεται άλλωστε να γνωρίζει άριστα τα όριά του. Του αρκεί να ξέρει ότι αυτό που φάνταζε πριν εκκεντρικό ή απλώς αδιανόητο, μπορεί θαυμάσια να ήταν το πραγματικό επίτευγμα τόσο της οραματικής θέλησης όσο της ώριμης τέχνης των θαλασσών ενός από τους αρχαιότερους λαούς. Οσοι φιλομαθείς και οτρηροί αναγνώστες θέλουν να μάθουν περισσότερα για το βιβλίο ή τα αποτελέσματα των πλέον προσφάτων ερευνών, μπορούν να επισκεφτούν την ιστοσελίδα www. 1421. tv -η έκπληξη υπόσχεται, αν μη τι άλλο, διάρκεια!

Η ελληνική εκδοχή του βιβλίου είναι εξόφθαλμα εφάμιλλη του πρωτότυπου. Σαφώς πρόκειται για ένα απόκτημα των φίλων των αληθινών ταξιδιών, τα οποία συμπεριλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους και τις περιδιαβάσεις στους σινικούς χρόνους.



ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 10/06/2005