Ελληνική λαογραφία

Ύστερα από σκέψη, αλλά και κορεσμένος από τις ατελεύτητες θωρητικές συζητήσεις, -μου θυμίζουν το παλαιό άλογο, με τα σκεπασμένα μάτια, με το τυφλό γύρισμά του γύρω από το μαγγανοπήγαδο- αποφάσισα να μπω σχεδόν αμέσως in media res, προσθέτοντας ορισμένες βασικές θεωρητικές παρατηρήσεις στις σημειώσεις.
Αυτό δεν σημαίνει διόλου, βέβαια, ότι το βιβλίο δεν προϋποθέτει μια θεωρία, ότι δεν έχει γραφτεί με βάση μιαν ορισμένη θεωρία και μέθοδο. Απλώς προτίμησα να την εγκατασπείρω και να την εγκαταμείξω στα πράγματα, να αφήσω, έτσι, τα ίδια τα πράγματα να την εκπέμψουν. Ίσως μ' αυτό τον τρόπο τα μάταια -συχνά- γενικά λόγια αποκτήσουν περισσότερη αντικειμενικότητα και μαζί περισσότερη πειθώ.
Οι σημειώσεις εξάλλου, όπως βλέπει ο αναγνώστης, έχουν πάρει μιαν έκταση ισότιμη σχεδόν με αυτήν του κυρίως κειμένου. Μου άρεσε να επανέλθω στη λύση, που είχα βρει και εφαρμόσει στο βιβλίο μου για τις Ευτράπελες Διηγήσεις, που ήταν, κατά κάποιον τρόπο, ένα βιβλίο διπλό: διευκόλυνε μια διαδοχική, διπλή ανάγνωση, τη μια μετά την άλλη, τη μια πέρα από την άλλη, ως προέκτασή της. Ακόμη και ανεξάρτητη τη μια από την άλλη.

Από τον πρόλογο

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ορισμός
Η έννοια του λαού
Χαρακτηριστικά των λαογραφικών φαινομένων
Η λαογραφική ύλη

ΜΕΡΟΣ Α' ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

1. ΦΥΣΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η φύση και ο άνθρωπος
Μετακινήσεις πληθυσμών
2. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Αγροτική κοινότητα και αστικός τρόπος ζωής
Το σπίτι και το χτισμένο περιβάλλον
Το εσωτερικό του σπιτιού
Ο κήπος
Η πολυκατοικία και η φύση
Η γειτονιά
Πλατεία και αγορά
Το νεκροταφείο
Η δημόσια βρύση
Το δημόσιο λουτρό
Η απομόνωση των κοινοτήτων
3. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Παλαιά και νέα πρότυπα
Η προίκα
Μορφές της patria potestas
Αποκλίσεις
Η πεθερά
Διανομή ρόλων
4. ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
Τα γένη
Το παράδειγμα της Μάνης
Άλλες περιπτώσεις. Σουλιώτες. Σαρακατσάνοι
Η αναγκαιότητα στην κατεύθυνση
Το τσιφλίκι
Διαφορές τάξεων
Σύγχρονα προβλήματα τάξεων
Ενδοταξικές διαφορές
Εθνικές μειονότητες. Πρόσφυγες. Ξενιτεμένοι. Ετεροδημότες
"Περιθώριο"
5. ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Οι κοινότητες της Τουρκοκρατίας
Σύγχρονη αυτοδιοίκηση
6. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ
Η βάση της ιδιοκτησίας
Συντεχνίες, συνεταιρισμοί
Επαγγέλματα
Ζωοκλοπή. Επαιτεία
Λαϊκές επιστήμες
Το πραγματικό και η μίμησή του
Ο αποκρυφισμός της αστρολογίας
Τεχνολογία
Σχέση παραγωγής-χρήσης των αγαθών

ΜΕΡΟΣ Β' ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ήθη και έθιμα: εννοιολογική προσέγγιση
Σύγχρονη απουσία εθίμων
Επιβίωση παλαιών εθίμων
Φολκλορισμός
Μυθοποίηση του παρελθόντος
Το παιχνίδι των πολλών από τα λίγα
Η σχετικότητα της αναβίωσης
1. Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Γέννηση
Ο κόσμος της μαμής
Θνησιμότητα
Υιοθεσία
Έκθεση
Βάπτιση
Ανατροφή
Το παιχνίδι
Το σχολείο και άλλοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί
Ο γάμος. Γενικά
Προξενειά, συνοικέσιο
Αρραβώνας
Οι τελετές του γάμου
Μεταξύ παραλόγου και λογικής
Θεατρικότητα των πράξεων
Γάμος και παραμύθι
Τα προσωπεία και τα πρόσωπα
Η αντίσταση της παράδοσης
Νεκρικά έθιμα. Η γήινη έλξη του θανάτου και οι παραλλαγές της
Η αξία του θεάματος
Η παρουσία της εκκλησίας
Η μαγεία
Τυπικό
Ο φόβος για τους νεκρούς
Ο αστικός χώρος
2. Η ΕΘΝΙΚΗ ΖΩΗ
Γενικές παρατηρήσεις
Συναντήσεις ή συγκρούσεις
Ένα παράδειγμα
Χαρακτηριστικά της λειτουργίας της λαϊκής ιστορικής μνήμης
Οι έξωθεν επεμβάσεις
Δεύτερο παράδειγμα
Νεότερες σκηνοθεσίες
3. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προσδιορισμός της έννοιας
Ο χωρισμός των δύο φύλων
Η γυναικεία επίδειξη
Η διαφήμιση
Ξενομανία
Εξαγωγή ιθαγένειας: Greek Villages
4. ΕΘΙΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Προσδιορισμός της έννοιας
Σχέση λαϊκού προς επίσημο δίκαιο
Πηγές
Διάγραμμα ύλης
5. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
Προχριστιανικές επιβιώσεις
Η παρουσία του λόγου
Το τελετουργικό
Η οργάνωση της εκκλησίας
Παραεκκλησιαστικές οργανώσεις
Η εκκλησιαστική γλώσσα
Μοναχισμός

ΜΕΡΟΣ Γ' ΛΑΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Γενικά
Τα είδη
2. ΜΟΥΣΙΚΗ
3. ΧΟΡΟΣ
4. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
5. ΥΦΑΝΤΙΚΗ - ΚΕΝΤΗΤΙΚΗ
6. ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ - ΣΚΕΥΗ - ΕΠΙΠΛΑ
7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
8. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
9. ΘΕΑΤΡΟ
10. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ