Η Συναγωγή

Η συναγωγή είναι ένα κτήριο. Είναι όμως και ένας χώρος ιερός. Μετά την καταστροφή του Ναού της Ιερουσαλήμ, έγινε το σημείο αναφοράς, συνάθροισης, προσευχής, γιορτής, χαράς και λύπης των Εβραίων στη Διασπορά. Στις συναγωγές συγκέντρωσαν και οι Ναζί τους Εβραίους, πριν τους εκτοπίσουν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Ολοκαύτωμα.
Το βιβλίο αυτό είναι τα παρασκήνια πίσω από την έρευνα. Η προσδοκία και η σημείωση στο σημειωματάριο. Όλος αυτός ο κάναβος και το κέντημα της εμπειρίας που συχνά χάνεται σε μια επιστημονική δημοσίευση. Τα κείμενα βασίζονται σε πολυετή έρευνα στα ίδια τα κτήρια, σε δημοσιευμένα τεκμήρια και σε αρχεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Βασίζονται επίσης σε συνεντεύξεις και σε γεγονότα, από την εποχή της έρευνας έως σήμερα. Στην επαφή με ανθρώπους και με τόπους. Σε σκηνές που θα θύμιζαν κινηματογραφικό έργο, με κάποια συναγωγή ή ερείπια ή ανασκαφή μιας συναγωγής στο φόντο.

«Η “Συναγωγή” είναι το ψυχικό υπέδαφος μιας μακράς ερευνητικής δουλειάς, που περισσότερο μοιάζει με εσωτερικό κάλεσμα. Εκκινεί από την αίσθηση του χρέους, εκβάλλει στην κινητοποίηση συνειδήσεων. Ο αρχιτέκτων Ηλίας Μεσσίνας υπήρξε από τους πρώτους, όταν σε νεαρή ηλικία και μέσα σε ένα κλίμα σχετικής αδιαφορίας αν όχι αρνητισμού, έθεσε στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα της διάσωσης όσων Συναγωγών έστεκαν ακόμη όρθιες στην Ελλάδα. Με το νέο του βιβλίο, ο Ηλίας Μεσσίνας παγιώνει τη θέση του ως ενός ερευνητή που υπηρετεί πιστά την πολυπολιτισμικότητα και ιστορική συνέχεια του αρχιτεκτονικού πλούτου των Ελληνικών πόλεων και το ιστορικό αποτύπωμα μιας πολιτισμικής και θρησκευτικής μειονότητας και τη θέση της στο μέλλον.»
Νίκος Βατόπουλος,
Δημοσιογράφος «Η Καθημερινή», Συγγραφέας

«Θαυμάσιο. Ταξίδι στην Ελλάδα μέσα από τις συναγωγές του ελληνικού εβραϊσμού και ταυτόχρονα ανθρώπινες ιστορίες, που μοιάζουν με διηγήματα. Εκπληκτικό το τελευταίο κομμάτι. Μια συγκλονιστική ανασκαφή στη ζωή της Belle Mazur, της μυθιστορηματικής πολωνοεβραίας αρχαιολόγου που έψαχνε την αρχαία συναγωγή της Αίγινας.»
Νίκος Μπακουνάκης,
Καθηγητής Τεχνικών Αφήγησης,
Πάντειο Πανεπιστήμιο, Συγγραφέας, Δημοσιογράφος

«Κείμενα σπονδυλωτά που ρίχνουν ισχυρές ριπές από το παρελθόν. Ο συγγραφέας τους, σαν το παιδί που δεν φοβάται το σκοτάδι, ψάχνει να βρει εκείνους που δεν είναι πια εκεί… Αρχιτέκτονας καθώς είναι, χτίζει γέφυρες για να διαβεί τα σκοτεινά μονοπάτια της Ιστορίας και τα καταφέρνει! Το τίμημα, μεγάλο: η ματιά του στο τέλος του ταξιδιού έχει χάσει κάτι από την αθωότητά της.»
Φωτεινή Τομαή,
Ιστορικός, Πρέσβης ε.τ.

«Τόποι προσευχής και τέλεσης πράξεων υψηλού συμβολισμού, πράξεων απαραίτητων για την ιστορική συνείδηση και την κοινωνική συνοχή κάθε εβραϊκής κοινότητας, οι συναγωγές ως κτίσματα, άλλοτε πολυτελή, άλλοτε ταπεινά, ανήκουν λόγω χρήσεως και πνευματικού περιεχομένου σε εκείνο το είδος κτηρίων που κατ’ εξοχήν υπηρετούν τον δημόσιο βίο, ενώ ταυτοχρόνως είναι ιστορικά μνημεία, άξια σεβασμού και μελέτης. Με αυτή την πεποίθηση ο Ηλίας Μεσσίνας μελέτησε συστηματικά πλήθος συναγωγών, συμβάλλοντας αποφασιστικά στις έως τώρα προσπάθειες προστασίας και συντήρησης αυτών. Ακολούθως συγκέντρωσε στο παρόν βιβλίο με κάθε συντομία πλήθος ιστορικών πληροφοριών, προσωπικών παρατηρήσεων και μαρτυριών παλαιών ανθρώπων με έναν εξόχως συναρπαστικό, ενίοτε προσεκτικά μυθοπλαστικό και εν τέλει όντως συγκινητικό τρόπο.»
Μανόλης Κορρές,
Αρχιτέκτονας, Καθηγητής Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο