Ελληνισμός μετέωρος

Η Ρωμαίικη Ιδέα και το όραμα της Ευρώπης.


Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός, ότι η θεώρηση της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού γίνεται τις τελευταίες δεκαετίες με ανανεωμένα κριτήρια, ή καλύτερα, "αναπαλαιωμένα". Αυτό σημαίνει, ότι παραμερίζονται -χωρίς όμως και να αγνοούνται- τα ειδικά χαλκευμένα για τη θεώρηση της Ορθόδοξης Ανατολής δυτικά κριτήρια -η δυτική δηλαδή "ανάγνωση" της ιστορίας της και επιχειρείται μια "ρωμαίικη", δηλαδή "εκ των ένδον" θεώρησή της. Αυτό βέβαια, δεν (πρέπει να) γίνεται για μια εθνικιστική αυτοέξαρση, αλλά για την αποφυγή του κινδύνου να καθίσταται αδύνατη η κατανόηση της πολιτιστικής παραδόσεως της "καθ' ημάς Ανατολής" και να ακολουθεί η "ελαφρά τη καρδία" απόρριψή της, με άμεση συνέπεια την αδρανοποίηση της αυτοσυνειδησίας μας και την αποδυνάμωση του συλλογικού αυτοσυναισθήματός μας. Η απεμπόληση, άλλωστε, της ρωμαίικης κληρονομιάς, λόγω διακοπής της εμπειρικής μας σχέσης μαζί της και, γι' αυτό, και αδυναμίας αποτιμήσεώς της -σύμπτωμα επιγονισμού- οδηγεί αναπόφευκτα στο φαινόμενο του "γραικυλισμού" δηλαδή της εσωτερικής άλωσης και αλλοτρίωσης.
Μ' αυτές τις προϋποθέσεις έχουν γραφεί όλα τα κείμενα αυτού του τόμου. Κινούνται σ' ένα ρωμαίικο, ελληνορθόδοξο δηλαδή ερμηνευτικό πλαίσιο, με την ελπίδα, ότι θα προκληθεί η κριτική σκέψη για την ανατοποθέτηση προβλημάτων, τα οποία η "σιδερωμένη" επιστήμη θεωρεί τελεσίδικα λυμένα. Αν, μάλιστα, ισχύει η ψυχογραφική παρατήρηση, ότι ο Έλληνας, είτε ως αρχαίος είτε ως Ρωμηός, συνειδητοποιεί το πρόβλημα μόλις προ του χείλους της αβύσσου και τότε πραγματοποιεί το ιστορικό του "θαύμα", το "1992" μπορεί να είναι η αναμενόμενη "πρόκληση" για τη νεοελληνική μας αυτοσυνειδησία. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει, ότι η "άβυσσος", ως tertium comparationis, συνδέεται εδώ με την Ενωμένη Ευρώπη. Διότι, όπως αδιάκοπα υπογραμμίζει "ευκαίρως, ακαίρως" ο συντάκτης αυτών των κειμένων, "το πρόβλημά μας δεν είναι η Ενωμένη Ευρώπη, αλλ' η στάση μας μέσα σ' αυτήν". Έτσι, κατανοείται και ο τίτλος του βιβλίου. Ο Ελληνισμός δεν βρέθηκε "μετέωρος" μόνο τον 19ο αιώνα, στη νέα κοσμογονική του περίοδο, αλλά πολύ περισσότερο "μετέωρος" είναι σήμερα, στη νέα ιστορική επιλογή του, που θα σφραγίσει αμετάκλητα το μέλλον του, δηλαδή την επιβίωση και συνέχειά του.
π. Γ.Δ.Μ.