Λακανική βιολογία

Το ανθρώπινο ζώο -ένα πλάσμα που μιλάει- δεν εντάσσεται στον κόσμο «κατά φύσιν», ούτε ταυτίζεται με το σώμα του. Η σημερινή αχαλίνωτη επέμβαση της επιστήμης στο ανθρώπινο σώμα -πλαστική χειρουργική, engineering ιστών και οργάνων- προϋποθέτει την καρτεσιανή αντίληψη που διαχωρίζει το υποκείμενο ως cogito από το σώμα-μηχανή. Παρομοίως, η ψυχανάλυση αναδύεται στο ρήγμα που χωρίζει το είναι και το σώμα: αφενός, το ομιλούν ον δεν είναι το σώμα του, αλλά έχει σώμα· αφετέρου, το έμβιο σώμα δεν είναι ούτε το συμβολικό ούτε το φαντασιακό σώμα, αλλά το σώμα που προσβάλλεται από την απόλαυση.

Ο Λακάν, έχοντας δώσει το προβάδισμα στον παράγοντα «γλώσσα», εξέλαβε αρχικά το ψυχαναλυτικό σύμπτωμα ως μια κρυμμένη σημασία που η ερμηνεία καλείται να άρει. Στη συνέχεια επεξεργάστηκε όλο και περισσότερο τον παράγοντα «απόλαυση», οδηγούμενος έτσι να ορίσει το σύμπτωμα ως σωματοσυμβάν -ορισμός που συνάδει με τη φροϊδική αντίληψη του συμπτώματος ως ενορμητικής ικανοποίησης. Ο λακανικός στοχασμός μεταβαίνει σταδιακά από τις δυαδικές κατηγορίες σε μονιστικές έννοιες, υπερφαλαγγίζοντας παράλληλα τον φροϊδικό δυϊσμό των ενορμήσεων: η έννοια της απόλαυσης αποτυπώνει τον θεωρητικό συγκερασμό της λίμπιντο και της ενόρμησης θανάτου.

Η ανάγνωση του Ζακ-Αλέν Μιλέρ αναδεικνύει τον διαρκή διάλογο του Λακάν με τον Φρόυντ και ανασκευάζει πολλές από τις προκαταλήψεις που επικρατούν στον ψυχαναλυτικό χώρο.