Δραματική πορεία

Από την απελευθέρωση 1944 στην τραγωδία του Δεκέμβρη και στη Βάρκιζα

Εκδόσεις Κασταλία





ΚΡΙΤΙΚΗ



Το βιβλίο «Δραματική Πορεία» του Χαρ. Θρ. Μηχιώτη, είναι μια πλούσια μαρτυρία για τις εξελίξεις που οδήγησαν από την απελευθέρωση 1944 στην τραγωδία του Δεκέμβρη και στη Βάρκιζα.

Τι ήταν ο Δεκέμβρης; Για την επίσημη κομματική γραμμή ήταν ο μεγάλος Δεκέμβρης, το επιστέγασμα της Εθνικής Αντίστασης, η αθάνατη εποποιία του Λαού μας, που ήθελε μ' αυτόν να επιβεβαιώσει τη θέλησή του να σπάσει οριστικά τα δεσμά από την ξένη ιμπεριαλιστική εξάρτηση και να βαδίσει το δρόμο της εθνικής ανεξαρτησίας και της αδέσμευτης λαϊκής κυριαρχίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι από την πλευρά του Λαού αυτές ήταν οι προθέσεις. Από την πλευρά όμως εκείνων που ηγήθηκαν σ' αυτό τον τιτάνιο αγώνα, όλη η σύλληψη της σύγκρουσης και της διεξαγωγής της ήταν ένα πελώριο λάθος. Λάθος στην κατανόηση των διεθνών όρων μέσα στους οποίους διεξαγόταν η σύγκρουση. Λάθος στην εκτίμηση του συσχετισμού των δυνάμεων. Λάθος στο σχεδιασμό των επιχειρήσεων, στη διεύθυνσή τους και στην κινητοποίηση των πολιτικών και στρατιωτικών εφεδρειών. Ετσι το Γ. Στρατηγείο του ΕΛΑΣ αποξενώθηκε από την πρώτη στιγμή από τη μάχη της Αθήνας και οι εμπειροπόλεμες δυνάμεις που διέθετε κυνηγούσαν τον ΕΔΕΣ και τον Ζέρβα στα βουνά της Ηπείρου, όταν εξέπνεε ο ΕΛΑΣ της Αθήνας ύστερα από ηρωικές μάχες 33 ημερών. Το ΕΑΜ δεν επωφελήθηκε από την παρουσία του Τσόρτσιλ στην Αθήνα τα Χριστούγεννα του '44 για να υποβάλει προτάσεις συμβιβασμού, αλλά διατύπωνε αξιώσεις νικητού στο πεδίο της μάχης και καταδίκασε έτσι στη συντριβή το τεράστιο λαϊκό κίνημα της Αντίστασης και άνοιξε την πόρτα στον ολέθριο εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Την ηγεσία του αγώνα της Αθήνας είχε ο Γ. Σιάντος, γενικός γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, που ανασυνέστησε την Κ.Ε. του ΕΛΑΣ μαζί με τους στρατηγούς Χατζημιχάλη και Μάντακα. Ο Αρης Βελουχιώτης, χαρακτηρίζοντας αργότερα την επάρκεια αυτής της ηγεσίας, είπε: «Κι ένας λοχίας του τακτικού στρατού θα διεύθυνε καλύτερα τη μάχη της Αθήνας...»

Ο Χ. Μηχιώτης είχε την ευκαιρία να επωφεληθεί από τη μεγάλη βιβλιογραφία για το Δεκέμβρη και τα αποκαλυπτικά στοιχεία που είδαν το φως μετά το άνοιγμα των αρχείων στη Μ. Βρετανία, την ΕΣΣΔ και ιδιαίτερα με τη δημοσίευση του απόρρητου ημερολογίου του Γκ. Δημητρόφ. Πολύτιμο για την ανάδειξη της αλήθειας ήταν στη χώρα μας το βιβλίο του Γρ. Φαράκου, τέως γενικού γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ, όπως και του Σταύρου Αβδουλου. Από αυτά αποκαλύπτεται ότι ενώ οι Αγγλοι ήξεραν τι ήθελαν και το κυνηγούσαν αταλάντευτα, οι Σοβιετικοί αγνοούσαν την Ελλάδα ώς το τέλος. Η Μόσχα δεν είχε καμιά επαφή με το κίνημα Εθνικής Αντίστασης και έπαιρνε πληροφορίες γι' αυτό... από τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες που αλώνιζαν τη χώρα. Τη στάση της συμπύκνωνε η φράση του Στάλιν στον Δημητρόφ. «Οι Ελληνες δεν έπρεπε να βγουν από την κυβέρνηση Παπανδρέου. Ανέλαβαν μια δουλειά πάνω από τις δυνάμεις τους. Οι Ελληνες έκαναν βλακεία».

Η κατάσταση ήταν τρομερά πολυσύνθετη. Ημασταν στο τέλος του πολέμου. Οι φόβοι για μια χωριστή ειρήνη Γερμανίας με τους Δυτικούς πολλαπλασιάζονταν και η διεθνής παράμετρος έπρεπε να υπολογίζεται με άπειρη προσοχή και ψυχραιμία. Η Ελλάδα εκείνη τη στιγμή έμεινε μόνη και αβοήθητη. Η αριστερή ηγεσία βάδιζε στα τυφλά και έκανε όσα λάθη μπορούσε.

Δυο λόγια για το συγγραφέα. Ο Χ. Μηχιώτης είναι από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα των ανθρώπων που ανέδειξε η εποχή της λαϊκής δημιουργίας. Γόνος αγροτικής οικογένειας, έγινε μέσα σε δύσκολες συνθήκες εκπαιδευτικός, οργανώθηκε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ και έγινε φλογερός κήρυκας των ιδανικών της Αντίστασης σ' όλη τη Ρούμελη. Μου διηγούνταν συναγωνιστές του: «Ηταν ένας ψηλός, όμορφος άντρας με δυνατή φωνή, που συνάρπαζε και φλόγιζε το ακροατήριό του, το έπειθε με τη λογική των επιχειρημάτων του, με την πλατιά ενωτική του σκέψη, και τους ορίζοντες που του άνοιγε για ένα Αύριο καλύτερο, χωρίς μιζέρια και βία». Κατάφερε να κρατήσει με τιμή και τα δύο όπλα -το ντουφέκι και την πένα- και να πορεύεται περήφανος στους δρόμους των νιάτων του, τους δρόμους του μεγάλου αντιφασιστικού ξεσηκωμού.



ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΚΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 13/10/2006