Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης 1856-1919

Καθώς το εβραικό στοιχείο ήταν το πολυπληθέστερο, διερευνήθηκε καταρχήν το ζήτημα της δημογραφικής του διάστασης και ανάπτυξης σε σχέση με τα άλλα στοιχεία που συναποτελούσαν τον πληθυσμό της πόλης. Στη συνέχεια, μελετήθηκαν τα ζητήματα της θεσμικής οργάνωσης και ανασυγκρότησης της κοινότητας, σύμφωνα με τις επιταγές των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, των Tanzimat, σε σχέση, σε πολλές περιπτώσεις, με τις άλλες σημαντικές εβραϊκές κοινότητες της αυτοκρατορίας. Στο πλαίσιο αυτό μελετήθηκαν οι τομείς της κοινοτικής διοίκησης, τα κοινωφελή ιδρύματα της Κοινότητας και οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε για τη δημιουργία νέων εβραϊκών εργατικών συνοικιών μετά τις πυρκαγιές του 1890 και του 1917.
Το ζήτημα της εκπαιδευτικής και ιδεολογικής δραστηριότητας της Κοινότητας μελετήθηκε χωριστά, καθώς ο εκσυγχρονισμός της εβραικής εκπαίδευσης αποτέλεσε τη σημαντικότερη απόδειξη της θεσμικής αλλά και της ιδεολογικής αναδιάρθρωσης της Κοινόητας. Εκτός από τα σχολεία, μελετήθηκανοι μέθοδοι και οι τομείς διδασκαλίας, οι σύλλογοι πολιτιστικής επιμόρφωσης, η επαγγελματική χειραφέτηση των Εβραίων, η πνευματκή ανάπτυξη και, τέλος, τα νέα ιδεολογικά και πολιτικά ρεύματα που επικράτησαν στη Θεσσαλονίκη ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας.







Η έκδοση του βιβλίου τής Ρένας Μόλχο αποτελεί μια ουσιαστική συμβολή στην ιστορία της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, μία από τις πιο σημαντικές και άγνωστες συνιστώσες της ζωής της πόλης. Η Μόλχο μελετά τη ζωή της κοινότητας επί περίπου εξήντα χρόνια, από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν η Θεσσαλονίκη ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία, έως και τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όταν η πόλη πλέον έχει ενταχθεί στο ελληνικό κράτος. Στηριγμένη σε ένα πλούσιο τεκμηριωτικό υλικό περιγράφει τη θεσμική δομή, την εκπαιδευτική-ιδεολογική δραστηριότητα, την πολιτική φυσιογνωμία της κοινότητας, αν και δεν επιμένει, δυστυχώς, ιδιαίτερα στις εσωτερικές διαφοροποιήσεις της. Η συγγραφέας μελετά τις εξελίξεις στο εσωτερικό της κοινότητας στο πλαίσιο της ιστορίας των αντίστοιχων κοινοτήτων της διασποράς, αλλά και της Θεσσαλονίκης. Η ιδιαιτερότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης συνδέεται από τη Μόλχο με την πληθυσμιακή υπεροχή τους σε σχέση με τις άλλες μειονότητες της πόλης, με την πλούσια εμπορική και κοινοτική δράση τους, που θα τους οδηγήσουν να διεκδικήσουν μια πολιτική παρουσία, εκφράζοντας, ουσιαστικά, την αντίθεσή τους στην απώλεια του πολυεθνικού χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης.



ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/12/2001