Τα κορίτσια

Tα Kορίτσια είναι ο πρώτος τόμος της σχετικής τετραλογίας του Mοντερλάν αναφορικά με τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Tο έργο παρουσιάζει έναν κοσμικό Παριζιάνο συγγραφέα, τον Kοστάλς, ο οποίος τελικά αποφασίζει να απαντήσει στις φλογερές επιστολές δύο θαυμαστριών του από την επαρχία, ύστερα από πλήθος γραμμάτων τους που έμειναν δίχως απάντηση. Ξεκινά λοιπόν έτσι ένα είδος παιχνιδιού στη διάρκεια του οποίου ο συγγραφέας, που αρχικά δείχνει ν' απαντά θέλοντας να κολακεύσει, θα βρεθεί παγιδευμένος στις επιστολές αυτές που αφήνουν όλο και περισσότερα συναισθήματα να αποκαλυφθούν. Δίνοντας λίγο χρόνο για να απαντήσει στην αλληλογραφία τους και αντιλαμβανόμενος πως του ζητούν πολύ περισσότερα, ο συγγραφέας θα επιχειρήσει να απαλλαγεί από τις ενοχλητικές θαυμάστριές του, ενίοτε με πολύ χοντροκομμένο τρόπο. Συχνά δείχνει ιδιαίτερα σκληρός απέναντι στις δύο νεαρές γυναίκες που, έξυπνες αλλά πολύ μοναχικές στην επαρχιακή τους πόλη, προβάλλουν όλο τους το συναίσθημα στον συγγραφέα.


Tο βιβλίο συνδυάζοντας τη μυθιστορηματική γραφή με την επιστολογραφία, εξελίσσεται σε ένα μοναδικό και επιδέξιο ψυχογράφημα της γυναικείας φύσης, δίχως να αφήνει απέξω τις αναφορές και τους υπαινιγμούς πάνω στα ερωτικά ήθη της Γαλλικής κοινωνίας -αστικής και επαρχιακής- στις αρχές του 20ού αιώνα.


O Mοντερλάν, συγγραφέας με αδιάλειπτη ανησυχία για την αισθητική τελειότητα, απηχεί στο έργο του στοιχεία αντιθετικά μεταξύ τους, όπως αυτά της χριστιανικής και της κοσμικής ηθικής ή του ηρωισμού και του ηδονισμού συγχρόνως.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

Ο ΠΙΕΡ ΚΟΣΤΑΛΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΚΑΙ
ΔΗ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΣ. ΕΠΕΙΔΗ ΜΑΛΙΣΤΑ ΖΕΙ
ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ, ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΄20, ΣΕ ΜΙΑ
ΕΠΟΧΗ ΔΗΛΑΔΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
ΔΙΑΤΗΡΕΙ ΑΚΟΜΗ ΤΑ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ
ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΜΙΑ, ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ
ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΣ
ΤΟΝ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ ΝΑ ΑΝΤΑΛΛΑΣΣΕΙ
ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Δεν ξέρουμε πόσοι φάκελοι φτάνουν ώς το γραμματοκιβώτιό του κάθε μέρα, εκείνο όμως που μαθαίνουμε είναι ότι οι επιστολές που του γράφει η Αντρεά Χακεμπό από το ΣενΛεονάρ είναι μακροσκελείς, οι φάκελοι που τις περιέχουν είναι ογκώδεις με αποτέλεσμα πολλές φορές τα γραμματόσημα που τους έχει κολλήσει να μη φτάνουν και ο παραλήπτης να αναγκάζεται να πληρώσει επιπλέον. Αυτό δεν αρέσει καθόλου στον συγγραφέα Πιερ Κοστάλς ο οποίος και παραλαμβάνει τις επιστολές.
Δεν νομίζω εδώ πως χρειάζεται να προσθέσω ότι η Αντρεά Χακεμπό θαυμάζει τον Κοστάλς εφ΄ όλης της ύλης. Τον θαυμάζει και ως συγγραφέα και ως άντρα, γενικά τον θαυμάζει όπως κάθε άντρας συγγραφέας θεωρεί ότι πρέπει να τον θαυμάζει μια γυναίκα, κάτι που ευτυχώς ή δυστυχώς δεν συμβαίνει πάντα.

Άτυχη ερωτική σχέση
Και κάπως έτσι αρχίζει το δράμα αυτού του μυθιστορήματος. Το δράμα μιας άτυχης ερωτικής σχέσης, μιας δυστυχισμένης ιστορίας έρωτα που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, μιας εν γένει υπαρξιακής δυστυχίας η οποία αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι όχι μόνον οι ευτυχισμένες οικογένειες δεν μπορεί να ενδιαφέρουν την καλή λογοτεχνία, όπως λέει ο Τολστόι, αλλά ούτε και οι ευτυχισμένοι ερωτικοί δεσμοί. Όπου η πλήξη των μεν ανταγωνίζεται την πλήξη των δε και η λογοτεχνία αναζητά την ευτυχία της στη δυστυχία των άλλων.
Στην περίπτωσή μας το μερίδιο της δυστυχίας το μονοπωλεί σχεδόν η Αντρεά Χακεμπό. Αυτή έχει ερωτευθεί τον συγγραφέα της ο οποίος δεν την έχει ερωτευθεί, αυτή του γράφει επιστολές επί 4 συναπτά έτη, στις οποίες ο ενδιαφερόμενος ενίοτε απαντά, αυτή παρ΄ ότι είναι νεώτερή του- μόλις 30 ετών και παρθένος επιπλέον- δεν μπορεί να τον γοητεύσει διότι αυτή, αν και πνευματώδης, αν και υποψιασμένη για τις χάρες της λογοτεχνίας, είναι δυστυχώς αποκλεισμένη από τις χάρες του έρωτα αφού, κατά τη γνώμη του συγγραφέα όχι μόνον δεν διαθέτει καμία απολύτως γυναικεία χάρη αλλά του θυμίζει και τον αδελφό του παππού του.
Επειδή όμως ο Μοντερλάν δείχνει να γνωρίζει πολύ καλά ότι στη λογοτεχνία, όντως, οι ευτυχισμένοι χαρακτήρες δεν έχουν κανένα απολύτως ενδιαφέρον, ότι ο ψυχικός παράδεισος είναι εξίσου πληκτικός με τον χριστιανικό τοιούτο, εντοπίζει από την πρώτη κιόλας στιγμή το στίγμα της δυστυχίας του πρωταγωνιστή του. Αυτός, κατά τα λεγόμενά του, πάσχει από τη χειρότερη μορφή δυστυχίας που μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου και η οποία συνίσταται, απλοελληνιστί, στο να σε αγαπούν χωρίς εσύ να μπορείς να αγαπάς.
Ο άνθρωπος δεν ξέρει τι να κάνει. Και εννοείται ότι αυτό που κάνει είναι να προσκολληθεί στη δυστυχία του και στην αλληλογραφία του επιχειρώντας διά της προσκολλήσεως την αποκόλλησή του. Η στάση, όπως καταλαβαίνετε, παρεξηγείται από την ενδιαφερομένη Αντρεά η οποία του επισημαίνει ότι ενώ αντιστέκεται της προσφέρεται - με άλλα λόγια την κρατάει στην τσίτα- και η οποία προβαίνει σε μια σειρά προτάσεων για να επιτύχει την έξοδό της από τον συναισθηματικό βάλτο που της έχει προκύψει. Στην αρχή του δηλώνει ότι της αρκεί να ξέρει ότι εκείνος βρίσκεται στην άλλη άκρη του νήματος της αλληλογραφίας, επισημαίνοντας ότι ακόμη και αν την αρνηθεί θα είναι ικανοποιημένη γιατί θα αρνηθεί αυτήν την ίδια, άρα θα την αντιμετωπίσει ως συγκεκριμένη οντότητα, κάτι που δείχνει να την ικανοποιεί.
Στην συνέχεια του προτείνει μία δίμηνη σχέση, με αυστηρή ημερομηνία λήξης, σαν γιαούρτι, γεγονός που δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να διατυπώσει διάφορες σκέψεις για τη διαφορά του τρόπου που αντιλαμβάνονται την ευτυχία οι γυναίκες από τους άντρες. Όταν η δίμηνη σχέση απορρίπτεται, εκείνη αντιπροτείνει μία εβδομάδα σχέσης πριν εντέλει συμβιβασθεί με την απόρριψη την οποία η ίδια εκλαμβάνει ως μία μορφή αποδοχής αφού, όπως λέει και ο Μποντλέρ, «Η γυναίκα που δεν τη χαιρόμαστε είναι η γυναίκα που αγαπάμε».
Ό,τι πάντως κι αν σημαίνει αυτό που λέει ο Μποντλέρ, η Αντρεά εγκαταλείπει τις σελίδες του μυθιστορήματος στην ίδια κατάσταση που μπήκε: λίγο πιο τσαλακωμένη συναισθηματικά, πλην όμως εξίσου παρθένα. Ποιο είναι το κέρδος θα μου πείτε;
Το κέρδος λοιπόν θα μπορούσε να είναι ένα ακόμη επιστολικό μυθιστόρημα με ευφυείς εκφραστικές ακροβασίες που αποδεικνύουν ότι ο έρωτας μοιάζει περισσότερο με φαντασιακή ταυρομαχία παρά με μελοδραματική ελεημοσύνη. Ένα ακόμη μυθιστόρημα που υπενθυμίζει ότι, όση φεμινιστική καλή θέληση κι αν διαθέτει η ανθρώπινη ψυχή, το χάσμα ανάμεσα στο αρσενικό και το θηλυκό παραμένει αγεφύρωτο, παρά την ισότιμη μεταχείριση από τα ταμεία συντάξεων και το εν γένει καθεστώς των εργασιακών σχέσεων. Υπάρχουν εννοείται ορισμένοι παράμετροι που μπορούν, αν όχι να το γεφυρώσουν, τουλάχιστον να θεραπεύσουν κάπως τον ίλιγγο που προκαλεί, όμως, ακόμη κι αν αυτές οι παράμετροι ενεργοποιηθούν το ρήγμα παραμένει ρήγμα. Εκείνο το «εν αρχή ην ο πόθος» που εκστομίζει κάποια στιγμή ο Κοστάλς εντάσσεται στις τάξεις αυτών των παραμέτρων, πλην όμως κι αυτό μοιάζει εντελώς ανεξέλεγκτο και πάντως όχι ερμηνεύσιμο. Ο ίδιος ο συγγραφέας θα ριχτεί στο κυνήγι της νεαρής Σολάνζ η οποία φευ δεν τον θαυμάζει, μπερδεύει τα βιβλία του με βιβλία άλλων, δεν επιδεικνύει την εκφραστική της δεινότητα γράφοντας επιστολές, πλην όμως του θυμίζει «θαλασσινή Αφροδίτη μες στο κοχύλι της».

Τάκης Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 28/4/2007